[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading heading=’Panugdaon ni Matt | Tuba kabaylo sang kabuhi sang Ilonggo’ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=”]
Ni Wenceslao “Matt” E. Mateo Jr.
[/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=’custom’ color=”]
Thursday, April 27, 2017
[/av_textblock]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
ANG tuba kabaylo sang kabuhi sang Ilonggo! Ini ginpamatud-an sang mga Ilonggo nga ginpamunuan sadto ni Mateo Dorilag sang Dumangas, Iloilo sang mag-alsa sila batok sa pagdumili sa paglag-ok sining ilimnon nga pampainit sang mga Ilonggo baylo sa vino de estanco sang mga Katsila.
Ining pagdumili, sunu sa nagtaliwan na nga si Atty Rex Salvilla sa iya libro (Book 4: Interesting Facts about West Visayas), ginpatuman sang isa ka ordinansa sang pueblo de Dumangas sang 1855.
Tungod sa sining pagdumili, nag-ribok ang mga pumuluyo kag isa ka maduguon nga inaway ang nagluntad sa tunga nila kag sang mapiguson nga mga Katsila.
Sa malain nga palad, kinulabos sang suwerte si Dorilag kag napatay sa patag-awayan. Pinangtapas man dayon sang mga guardia civil ang tanan nga lubi ukon niyog ni Dorilag nga nagapatubas sang tuba.
Pila pa gid ka mga lugar sa Pilipinas ang nag-ribok batok sa kasubong nga pag-dumili sa pag-inom sang lokal nga ilimnom, lakip na ang basi, nga halin sa tubo (sugarcane), nga paborito sang mga Ilokano.
Ang Pagpatubas sang Tuba
Ang pagpatubas sang tuba personal ko gid nga na-eksperyensyahan sa barangay nga natauhan sang amon amay sa Jordan, Guimaras. Diri, sa masami, naga-bakasyon kami kon wala sang klase sa siyudad sang Iloilo kon diin na kami nagapuyo pagkatapos sang gyera kontra sa Hapon.
Amo gani nga nahibal-an ko gid ang pagpatubas sang tuba. May kaugalingon nga sanggutan (lubi ukon niyog sa diin ginakuha ang tuba) ang amon lolo Teban. Siya gid sini ang nagasaka kada hapon agud magkuha kag mag-inom sang tuba. Kag kon ara kami (ako kag duha ko ka utod nga lalake), pa-sekreto pa gani niya kami ginapa-tigsim bisan sadtong ara pa kami sa elementarya.
Ang pag-inom sang tuba makapapagsik sang kapoy sa trabaho nga kalawasan, apang mahubog ka man kon matam-an ka inom.
Mananggate ang tawag sa Guimaras kag Iloilo sang nagapatubas sang tuba.
Dala ang dawat (suludlan nga masami nagaunod sang duha ka buho sang kawayan) nga nagakabit sa iya likud, masaka ini siya sa sanggutan, masami sa mga katung-anan sang hapon, agud kuhaon ang unod sang pasuk (isa ka buho sang kawayan) nga ginaangtan sang natabasan nga bulak sang niyog.
Sa masami, malapit man mapuno sang tuba ang ining pasuk sa sulod sang maghapon halin sa aga. Hukson ini sang mananggate, iula ang unod sa dawatan, limpyuhan sang patik (isa ka nasiad nga kawayan nga napalpag sa punta) kag ginapatik ini sa paklang sang niyog nga may ritmo (rhythmic sound), kag liwat tabasan ang bulak sang niyog para sa bag-o nga tubod sang dugos sini. Ibalik ang pasuk kag manaog na ang mananggate kag, kon may upod, magsugod na sa pagsinadya sa pag-inom sa puno sang niyog.
Kon naangot ang pasuk sa hapon kag kuhaan unod sa aga, matam-is imnon ang tuba nga masami ginahatag sa mga babaye para sa pagpakunyag lang sa ila kag indi agud mahubog. Sa hapon, medyo na maaslom ini nga nauyunan naman sang mga lalake. Kon patiniron mo sa pagtago ang ining tuba, labi ini nga nagaaslom (kon tawgon ini bahal) kag puede na gani himuon nga langgaw kon magdugay pa. Sa masami, ginasimbugan ang tuba sang baluk (pinudpod nga ginpalaya nga ugat sang tanggal (a mangrove specie) nga nagahatag ini sang pula nga duag kag dugang nga sabor.
Sa karon ugaling, ang uso sang iban amo na ang ginatawag nga biti-biti nga halin sa kon ano nga ugat sang kahoy. May naga-inom pa man sang tuba pero sa malaka na lang. Mas maisug ang igu sini sa naga-inom.
Wala na gali ang amon lolo Teban pagkatapos daw nakuhaan sang kalipayan kay indi na siya makasaka sa iya sanggutan pagkatapos nga nahulog sa lubi kay bisan gabagyo nagpilit gid sa pagsaka sa iya sanggutan./PB
[/av_textblock]
[/av_one_full]
