[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading heading=’Nagakahubsan nga talagbasan’ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=’30’ subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’18’ padding=’10’ color=” custom_font=” av-medium-font-size-title=” av-small-font-size-title=” av-mini-font-size-title=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”]
BY ROBERTO ‘BERT’ LADERA
[/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”]
Sunday, March 18, 2018
[/av_textblock]
[av_textblock size=’18’ font_color=” color=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”]
MADUGAY na nga sistema, palaligban nga wala sang kalutasan. Nagalabay ang dinag-on apang maiwat gid ang solusyon.
Tion na nga usisaon kag ligwaton ang sistema nga wala na sang mehora, indi epektibo, kag wala sang may nadulot nga pagbag-o ukon kaayuhan sa mga tawo.
Matublag lang ang tanan kon ang bulugasan ukon tagabasan ang nagakahubsan kag nagapalibog sa pagpangita sang medyos agud lang nga masudlan. May nagasiling nga bisan wala lang sang sud-an basta may unod ang tagabasan.
Nagakatingala ang iban kon ngaa nagakahubsan ang bodega sang National Food Authority, bangud ina nga wala sang palay nga ginabaligya sa ila kag ang palay sang mangunguma ang direkta nga ginasalu sang nagagasto para sa ila pagpananum. Indi sila makalikaw kag makapangita sang iban nga baligyaan bangud obligado sila nga didto dal-on ang ila patubas agud ila maulian ang kwarta nga ginpahulam sa ila ukon ang gin-finance sa ila nga pagpananum.
May mga mangunguma man nga mas luyag nila sa mga rice traders imbis nga sa NFA bangud mas mahal ang bakal sang ila palay, mas mataas ang presyo sang ila pagpamakal sang palay ikumparar sa presyo sang NFA nga yara lang sa 17 pesos tagsa ka kilo.
Nakahigot ang NFA sa sini nga presyo kag indi sila mahimo makapasaka sa presyo sang ila pagpamakal bangud kinahanglan nga aprubahan sang NFA Council.
Napinsaran man bala sang mangunguma nga kon pataasan sang NFA ang iya presyo, magapasaka man ang mga rice traders sang ila presyo kag magaresulta ini sa pagsaka naman sang presyo sang bugas.
Ginabalanse lang sang NFA ang presyo sang bugas, kon nagamahal ang presyo sa merkado, sila ang nagapagwa sang bugas sa barato nga presyo agud nga mabutong ang mahal nga presyo sang rice trader nga magnubo.
Apang, nagagasto ang gobyerno para sa mga mangunguma. Ginahatagan sila sang subsidy sa ila pagpanguma, may libre nga patubig sa irigasyon, may ginahatag nga libre nga binhi ukon mas manubo ang presyo kaysa sa ginabaligya sa merkado, lakip man sang abono kag ang pagpatigayon sang mga kagamitan agud nga magsulhay ang pagpanguma sang mga asosasyon sa kaumhan.
Halos ginatan-ay na sang gobyerno ang tanan sa ila agud nga mabuligan sila nga makapatubas sang dagaya, agud nga indi sila magpanghakroy kag mapahagan-hagan ang lahul-anan sang iban sa ila.
Kon dagaya ang bulig nga ginahatag sang gobyerno sa ila nga mga mangunguma, angay man kuntani nga balikdon nila ang gobyerno, hatagan sang prayoridad nga sa NFA nila ibaligya ang ila palay agud nga indi magmahal ang presyo sang bugas.
Maathag nga ehemplo ini nga kon baklon sang rice trader ang ila bugas sa mataas nga presyo, mawad-an sang suplay ang NFA kag indi sila makahimo sa pagbalanse sa mataas nga presyo bangud indi nila mabutong ang mahal nga presyo.
Makaganar ang mangunguma sang daku kon mahal ang pagbakal sa iya palay apang magaresulta naman ini sang mahal nga bugas nga iya ginabakala gikan sa rice trader nga iya ginbaligyaan sang palay.
Tion na nga hugton sang gobyerno ang patakaran agud nga indi matabu nga nagakahubsan ang talagbasan. (bertladera_rmn@yahoo.com/PN)
[/av_textblock]
[/av_one_full]
