INDI lang ang kakulang sang generic drugs ang rason kon ngaa madamo pa sa aton mga pumuluyo ang wala nagagamit sang generic drugs agud itambal sa ila mga balatian.
Sa madamo pa nga rason. Ang isa ka rason amo nga madamo pa sa aton ang wala sing salig sa pagka-epektibo (efficacy) kag kon bala hilway sa katalagman (safe) ang paggamit sini.
In fact, ang gobyerno mismo ang isa sang mga rason kon ngaa wala sing pagsaligs a generic drugs ang pila naton ka mga kauturan, labi na gid ang makasarang magbakal sang mas mahal nga brandname, ukon branded, nga mga bulong.
Ina tungod sa pagsulundan nga ginamando sang gobyerno sa mga doktor kon maghatag sila sang prescription (reseta) sa ila mga pasyente.
Ang aton mga doktor gina-obligar sa pagpahayag sa reseta sang branded nga bulong nga luyag nila i-rekomendar, apang kaupod sini ang generic names ang bulong.
Kag tungod ang branded nga mga bulong ang una nga gina-rekomendar sang doktor, ang pagpati sang madamo nga ang gina-rekomendar sang doctor nga branded nga bulong amo gid ang mas mayo sang sa ang barato nga generic drug.
In fact, ara sa aton kultura ang pagpati nga kon mas mahal gani ang isa ka produkto ina ang mas maayo, kag ang baratuhon pigaw ini.
Ejemplo lang sa paggamit sang cellphone. Kon mahal ang bili sini, segurado nga mas madamo ini sing feature nga magamit sa madamo nga bagay sang sa baratuhon.
Ina man bala ang matuod sa tunga sang branded nga bulong kag ang generic sini? Daw amo gid seguro sa pila naton nga mga kauturan.
In fact, amo ina ang pagpati sang tatlo ka kostumer nga kadungan ko sa botika nga ginbaklan ko sang akon bulong sadtong Lunes.
Samtang ang ginbakal ko amo ang generic nga bulong, ang tatlo ko nga kadungan nagpahibalo gid nga ang ila baklon amo ang branded nga bulong.
Ang isa nagpamangkot pa gani sa gabantay sa botika kon bala mas mayo gid man baklon ang branded drug sang sa generic, samtang ginpahibalo na niya nga branded ang iya baklon.
Wala makasabat ang bantay kag nagyuhom lang. Kon ngaa, wala ako makahibalo.
Indi ayhan tungod sala ang pagpati sang kostumer nga mas mayo nga bulong ang branded? Ukon wala gid man siya itugda kay nagabaligya man lang siya kag wala sing hinalung-ong sang esensya (essential elements) sang branded ukon generic nga bulong?
Ti, ano gid bala ang matuod? Sunu sa Generics Law wala sing dapat mangin diperensya sa tunga sang branded kag generic nga bulong.
In fact, ginaseguro gid sang Food and Drug Administration (FDA) sa Pilipinas nga ang mga generic nga mga bulong nga ginabaligya sa mga botika – luas sa mga peke nga mga bulong, nga mahibal-an man sang FDA – pareho lang sing esensya sa branded nga bulong.
Upodsa FDA sang Estados Unidos, ang FDA sang Pilipinas gapaseguro nga ang mga generic drugs sa aton pungsod may pareho nga “performance and quality” sa branded nga bulong.
In other words, ang mga generic nga bulong nga ginahatag naton sa aton mga kubos nga pumuluyo wala sing pagka-lain sa mga branded nga mga bulong nga luyag baklon sang aton pumuluyo nga makasarang sunu sa pag-reseta sang ila mga doktor.
Tungod sini, ang dapat lang himuon naton amo nga seguruhon, sa bahin sang FDA, nga ang tanan nga generic drugs nga gina-manufacture diri sa Pilipinas, lakip ang gina-import diri sa aton, na-inspection sang FDA sing tul-id agud maseguro nga ang ginatomar nga bulong sang aton mga pumuluyo amo gid ang husto nga bulong.
Dapat man nga ang FDA magpahibalo sang nagakaigu sa mga pumuluyo sining kamatuoran nga wala sing kinalain ang branded sa generic nga bulong, kay amo gid ang otorisado sa pag-deklarar sini. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
