NANGIN masupog si Presidente Rodrigo Duterte sa pagpatuman sang iya mga pangako nga away sa droga, krimen kag korapsyon, notwithstanding sang madamo nga pagpakamalaut sa iya.
Gintawag siya nga diktador, kriminal sa iya mapintas nga pagpakig-away sa droga kag kriminalidad sa sosyedad, kag bastos sa iya masami nga pagpamuyayaw sang “Put…ina mo!” nga nagapakanubo sa mga babaye.
Wala siya ugaling nagsapak sining pagpakalain sa iya kag nagbalik-pakalain pa gani sa pila ka opisyal kag grupo sang iban nga pungsod, kag bisan sa United Nations, labi na gid sa isyu sang human rights kag due process of law.
Bisan pa sina, wala gihapon malingkang ang pagsalig sang mga pumuluyo sa iya paagi sa padayon nga paghatag sa iya sang mataas nga grado sa pulso sang banwa.
Nangin masupog man si Presidente sa pagpatuman sang iya mga programa para sa pangabuhian sang mga pumuluyo, labi na gid sang ginpirmahan na niya ang Tax Reform for Acceleration and Inclusion (TRAIN) Law sadtong Enero 2018.
Ining kasuguan nagapanubo sang personal income tax rates kag naga-exempt sa buhis sang mga may kita sang P250,000 panubo kada tuig.
Matuod ginpataas man ang pila ka buhis, katulad sang excise tax sa petrolyo sang P2.50 kada litro sa diesel kag P7 kada litro sang gasolina, nga ga-apekto sa madamo, kag iban pa nga nagalab-ut sa P90 ka bilyon kada tuig.
Apang ini tanan ginpatuman agud matustusan ang mga flagship program sang gobyerno sa free education tubtub sa kolehiyo, libre nga healthcare, double-pay sa mga pulis kag soldado agud mangin mas mapisan sila sa pag-away sa mga salot sa sosyedad, pagpasaka sang mga pension sang mga retirado, padayon nga pagpaluntad sang “Build.Build. Build.” nga programa sa infrastructure, kag iban pa.
***
Ugaling may problema nga nagtuhaw sa panugod gid mismo sang pag-implementar sang TRAIN Law.
Samtang ginapanan-aw ni Budget Secretary Benjamin Diokno nga may matabo nga “slight inflationary impact” lang sa pag-implementar sang TRAIN Law, ang natabo amo nga nagtaas sing sobra-sobra ang inflation, ukon ang pagtaas sang mga balaklon.
Sa lugar tani nga dapat magtaas ini sa 2018 sang mga 2.4% lang, naglab-ut na ini sa 4.6% sang Abril kag magasige pa taas ini sa 5.4% suno sa Bangk Sentral sang Pilipinas (BSP) mismo.
Ngaa natabo ini? Ang pagpati sang pila ka expert sa ekonomiya amo nga “wrong timing” ang pag-implementar sang TRAIN Law.
Unfortunately, ang TRAIN Law, sunu sa ila, nagdungan sa pagtaas man sang bili sang langis sa world market nga gapataas man sang bili sang petrolyo diri sa pungsod upod sa dugang nga excise tax sa TRAIN Law.
Nawad-an man ang gobyerno sang barato nga NFA rice para sa mga 10 ka milyon ta nga mga pumuluyo sa sulod na sang anom ka bulan tubtub subong.
Ginpatihan nga ang pagtaas sang bili sang langis tungod ini sa pagpanubo sang supply sang Oil Producing Exporting Countries (OPEC), agud mapataas ang ila kita; ang padayon nga kinagamo sa Middle East; kag ang padayon nga inaway sa ekonomiya sang mga pungsod, labi na gid sang Estados Unidos kontra sa Tsina kag bisan pa sang iya mga kaalyado.
Yara man ang paghuyang sang balor sang peso nga gin-project na sang pila ka ekonomista halin sa P49 sadtong 2017 tubtub P52 sa isa ka US dollar sa karon, nga nagpataas sang binilyon ta nga kautangan kag bili sang aton kinahanglanon nga importasyon sa pagpasanyog sang aton mga industriya.
Tungod sini, madamo na ang mga hublag agud masalbar ang problema sang madamo. Ang mga drayber nagapangayo na sing dugang nga plete. Ang pila ka bus sa Metro Manila ginpasugtan na gani sa pagpasaka sing plete sang LTFRB. May nangayu man sing dugang nga sueldo. Bisan gani ang naga-benepisyo sa TRAIN Law nagabakho man sa pagtaas sang mga balaklon sa kabug-usan.
Tungod sini, may hingyo na sa Senado nga i-suspend anay ang TRAIN Law, ukon bisan ang excise tax lang sa petrolyo. Bisan si Presidente Duterte daw ma-ungo man gani kag nangayo na sang opinyon sang Kongreso kon bala i-suspend gid bala ang TRAIN Law ukon indi. Ano abe sa inyo? (w_mateojr@yahoo.com/PN)
