MAKABULUNGOL ang tyabaw sang mga pumuluyo nga nagareklamo sa kamahal sang balaklon, mga produkto nga kinahanglanon sa matag-adlaw nga tanan, mga produkto nga ginakonsumo kag prayoridad nga baklon sang mga pigado.
Matuod nga apektado ang mga ordinaryo nga pumuluyo, mga mamumugon nga gamay ang kita, kag sang mga pigado ang ila palangitan-an.
Kon lantawon naton, masubo. Kon paminsaron naton, may yara gid sang mga tawo nga responsable sa likod sang sini nga mga palaligban, ilabi na yadtong luyag makaganar sang daku sa madasig nga paagi nga wala na nagalantaw sa mangin kahimtangan sang kadamuan basta lang nga matigayon ang iya katuyuan.
Sa nasiling ko na, ang istorya sa ekonomiya ang mahangpan sang pila lamang apang mabatyagan sang halos kadamuan.
Mas maaathagan kita kon lantawon naton ang bug-os nga senaryo lakip na sa iban nga pungsod ukon sa bug-os nga kalibutan. Ang pagsaka sa presyo sang produkto nga petrolyo ang indi lamang mabatyagan diri sa pungsod kundi lakip man sa iban pa nga mga pungsod. Mismo ang Amerika ang nagaagunto sa mataas nga presyo sang gatong, nagatyabaw man ang pungsod sang Turkey, India, kag iban pa.
Sa nasiling na sang mga eksperto, ang mga pungsod nga nasandig sa dolyar ang mas apektado sa nagakatabu nga inaway sa merkado, ang pagpatong sang mas mabug-at nga taripa kag ang pagbinaslanay sang mga gamhanan nga pungsod sang pagpataas sang taripa sa pila ka mga produkto.
Sa nabungat na sadto pa nga kon magpanghatsi ang Amerika, ginatrangkaso ang Pilipinas, bangud ina nga nagasandig kita sa ila mga polisiya. Ini man ang rason kon ngaa halos luyag bungkagon ni Presidente Rodrigo Duterte ang ini nga namat-an nga gawi naton paagi sa pagbalay sang hilway nga polisa.
Nakita man sang mga negosyante sa aton pungsod nga may ikasarang ang mga pumuluyo nga magbakal sang ila luyag bangud man sa pagsaka sang sweldo sang pila ka empleyado sa gobyerno, kaangay sang pulis kag suldado, kag ang pagbuhin sa mangin balayran sa buhis.
Ang ila ikasarang sa pagbakal ang nagtuga sang pagsaka sang demand sa mga nagapanguna nga balaklon kag nagpa-iwat sa suplay rason nga kon sundon ang “law of supply and demand” nga kulang ang suplay kag daku ang demand, nagamahal ang balor sang produkto.
Bangud sini, may mga negosyante nga nagasakay sa sitwasyon ilabi na sa pagmahal sang balor sang bugas nga isa ka galamiton sa isyu sang pulitika. Nagsakay man diri ang iban pa nga presyo sang balaklon, nagmahal ang ulutanon kag nagmahal man ang baboy kag manok rason nga nagpaandam ang gobyerno sa wala sang rason kag mapamentaha nga pagpasaka sang presyo sang sini nga mga produkto.
Mahapos nga sakyan ang isyu sa pagmahal sang mga nagapanguna nga balaklon bangud, ilabi na kon ginagamit ang emosyon, ang kaluoy sa mga pigado, bangud kalabanan ang indi masyado makahangop sa mga padugi sa ekonomiya.
Nagpaandam na si Presidente Rodrigo Duterte nga iya gamiton ang iya gahum batok sa mga nagapementaha sa presyo sang balaklon kag sa nagatago sang bugas./PN
