NATUBLAG gid kita sa sining balita sa Kalibo, Aklan nga gindala sang Panay News sadtong Pebrero 19 sang sini nga tuig.
Sunu sa sining balita, 8 sa 10, ukon 80 ka porsyento, sang mga first-born (una nga mga anak) sa Aklan indi legitimo, ukon sang wala makasal nga mga partner. Ini nga datos kuha sa Philippine Statistics Authority.
Sobra kataas ini sa pang-kalibutan nga statistics sang mga indi legitimo nga mga kabataan nga yara lang sa 15 ka porsyento!
Natabo ini, wala duha-duha, tungod madamo na nga mga young adults ang wala luyag magpakasal. Okey lang sa ila ang mag-cohabit, ukon mag-live-in, kag magkaanak sa amo sina nga relasyon.
Isa ka daku nga rason diri ang diborsyo nga legal sa madamo nga nasyon sa Amerika kag Uropa. Tungod sining diborsyo, madamo matuod ang wala nagapakasal, ukon naga-cohabit (live-in) lang, sa ila kahadlok nga matabo man sa ila ang mga failed marriages sang ila mga ginikanan.
Sunu sa McKinley Irvin Family Law statistics (updated sang 2018), 42-45% sang first marriages sa Estados Unidos nagtapos sa diborsyo; 60 porsyento sa 2nd marriages; kag 73% sa 3rd marriages.
Tungod sini, para sa mga young adults, wala sing forever matuod, kag wala man pulos ining pag-upod bisan pa sa sinumpaan nga “til death do us part”.
Sa bahin sang mga Filipino, sa diin wala sing diborsyo, ang masami nga rason amo ang kapigaduhon. Ara sa karagto nga kultura sang mga Filipino ang magasto nga kasal nga indi masarangan sang mga pigado.
Tungod man sa sini nga rason, mahapos gani magsiling ang mga young Filipino adults nga wala sa papel ang maayo nga pag-upod kundi sa mahirup nga pag-tamdanay. Gani, ngaa pa magpakasal sila?
Matuod, indi talaksan ang casamiento, ukon marriage certificate, para sa maayo nga pag-upod sang mag-partner sa kabuhi.
Apang, kon maayo na ang mag-live-in para sa mag-partner indi naman ugaling manegar nga may indi maayo ini nga resulta sa mga kabataan, luas sa problema legal, nga dapat ta gid ulikdon bilang maayo nga ginikanan.
Ang isa ka pagtuon nagpakita sang indi maayo nga madangtan sang mga kabataan sang indi kasado nga mga ginikanan – halin sa mataas nga mortality (kamatayon) sang mga lapsag, atrasado nga pagdaku (delayed development), poor achievement sa eskwelahan, kag mas problemado nga pagbinatasan.
Kalakip sining problema sa pagbinatasan amo nga madali sila ma-expose sa pagpanabako, sa makahulubog nga ilimnon kag sa ilegal nga droga, kag ang kakulangan sa pag-intiende kon ano ang maayo kag malain nga nagatulak sa madamo sa ila sa paghimo sing malain.
Samtang ang mga kabataan sang mga kasal nga mga ginikanan mas maayo ang ila panglawason , mas mataas ang achievement sa eskwelahan, kag may mataas nga pinanilagan kag ihibalo sang kon ano ang maayo kag malain.
***
Sa karon, amat-amat na gid man seguro damo ang nagapakasal tungod sa mga mass marriage nga wala bayad nga ginapatigayon sang gobyerno kag mga non-government organizations (NGOs).
Kon may reklamo tungod sa mauti kag madamo nga requsitos sa pagpakasal, sala ina ugaling nga pagpati.
Indi man mabudlay ang magpakasal a. Sunu mismo sa Family Code, simple man lang ang requisitos agud makasal.
Sunu sa Art. 2 sang Family Code, “No marriage shall be valid, unless these essential requisites are present:
“(1) Legal capacity of the contracting parties who must be a male and a female; and (2) Consent freely given in the presence of the solemnizing officer,” nga dugang ginaathag sa Art. 6.
Ang Art. 6 nagasiling: “This declaration shall be contained in the marriage certificate which shall be signed by the contracting parties and their witnesses and attested by the solemnizing officer.”
Amo gid lang ina ang “essential requirements” sang balido nga kasal. Kag wala man nagasiling diri nga ma-invalido ang kasal kon wala pa mabaton ang dokumento sang Civil Registry kag NSO.
Tungod sini, partikular sa kaso nanday Charlie kag Sheerlyn nga nag-viral sa internet, nagapati kita nga legal ang ila kasal bisan wala pa nabaton sang natungdan ang dokumento sang ila kasal halin sa pastor.
In other words, formalidad lang ang pagbaton sining dokumento nga indi maka-invalido sang ila kasal. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
