SA MASUNOD na nga Lunes, Mayo 13, ang eleksyon. Seguro, halos tanan sa aton naka-desisyon na kon sin-o ang aton botohon.
Kon may ara nga wala pa maka-desisyon, ang isa ka statistics nagasiling nga, sa masami, mga 15 porsyento ang wala pa ka desisyon tubtub sa adlaw mismo sang eleksyon.
Kay human na ang desisyon sang madamo sa aton, kansar na seguro nga balikon pa kita sang mga kandidato sa aton mga lugar tungod sa kalapad sang lugar nga kampanyahan.
Ang mahimo nila amo na lang seguro ang magpadumdum sa ila mga humalangad paagi sa radyo, TV kag pamantalaan, lakip na sa social media, nga ila amligan gid ang ila boto batok sa pagsulay sang mga kasumpong.
Subong man ang pagpadumdum sa ila sang kamalahalon sang programa del gobierno sang mga kandidato nga luyag nila ipatuman sa mga pumuluyo.
Nga daan kilala ang mga bumoloto nga Filipino nga may “short memory” kag madali magsunggod. In fact, ang pagpadumdum sa ila isa ka “gesture” sa pagpahibalo sa ila nga importante sa mga kandidato ang ila mga humalangad.
Pierde tiyempo na ang pagbalik pa sang mga kandidato sa pagpangampanya agud personal ipadumdum sa ila mga humalangad ang ila pagpakita kag pagpabatyag sang ila “kahumot” kag maayo nga programa del gobierno.
Igatutok na gid lang nila sina ang ila panahon sa mga botante nga sa ila panagupnop wala pa makahuman sang ila desisyon.
***
Diri na masulod ang kamangay sang mga bumoloto agud sulayon ang mga humalangad sang pihak kag pihak nga kampo kag ang pagtutok man sa mga wala pa maka-desisyon kon sin-o ang ila botohon.
Ang masami nagakatabo diri amo ang baklanay sang boto, kag pagpaluntad sang pagpamahog sa mga botante, lakip na ang pagpatay sang mga kasumpong sa pulitika agud pilit padag-on ang ila mga kandidato.
Sunu sa Omnibus Election Code, ang pagpamakal sing boto isa ka sala nga indi lang mahimo sang kandidato kundi sang mga nagapabakal man sing boto.
Sa napahibalo na naton sa nagligad naton nga kolum, ang mapamatud-an nga nagabaligya ukon nagabakal sang boto maga-sufrir sang pagkapriso sa sulod sang 1 tubtub 6 ka tuig, disqualification sa pag-hold public office, kag ang indi makaboto liwat.
Makasala sing vote-buying ang isa ka tawo kon nagahatag (gives), nagatanyag (offers), ukon may pangako (promises) sing kwarta (money) ukon ano man nga may balor (value) agud mahikayat (induce) ang isa ka tawo agud magboto pabor ukon kontra sa isa ka kandidato ukon punggan (withhold) ang iya boto sa tion sang eleksyon, sunu sa sining Omnibus Election Code.
Ang vote-buying nagalakip sang paghatag, pagtanyag ukon pagpangako sang kwarta; trabaho; promotion; food, groceries, gadgets, livestock, water and electricity services, franchise ukon grant, infrastructure projects, scholarships, political, financial and other forms of favor (among others).
Sunu gani kay Comelec spokesperson James Jimenez, ang vote-buying magalakip man sang vouchers, katulad sang voucher para sa isa ka hospital confinement, nga wala na pulos kon malutos ang kandidato.
Lakip man sa vote-buying ang pangako nga ilakip ang isa ka botante sa Conditional Cash Transfer (CCT program), ukon ang 4Ps, kon magdaug ang kandidato.
***
Gani, indi gid kita magpasulay sa pagbaligya ukon pagbakal sing boto. Ginpasalig gid gani sang Comelec nga indi gid mahibal-an sang kandidato kon sin-o ang imo ginboto. Tungod sini, botoha gid ang sa pensar mo angay sa kaayuhan sang imo pamilya kag banwa.
Tandaan ta nga wala kita maangkon nga kaayuhan sa kandidato nga nagabakal sang boto. Kon magdaug ina siya, bawion man lang niya ang iya ginasto paagi sa pagpangawat ukon paggamit sang iya impluwensya agud maka-pangwarta.
Kag tungod ang iya pagdaug paagi lang sa kwarta, segurado ta man nga seguruhon niya nga ipabilin gihapon ang nga pigado agud magamit liwat sila sa madason nga eleksyon “in a cycle of continuing poverty and suffering of the poor”.
Botohon ang mga kandidato nga may matuod-tuod nga balatyagon sa mga kubos kag pigos para sa ila pag-uswag!
Indi ang manggaran nga handom niya nga ipabilin lang ang mga kubos kag pigos sa wala katapusan nga pag-antos kay dira sila makapabilin sa poder kag padayon nga pagpalawak sang ila mahigko nga manggad. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
