INDI ako maka-intiende kon ngaa may exception ang paghatag sing Special Hardship Allowance (SHA), ukon hazard pay, sa mga manunudlo sa elementarya kag hayskul nga eskwelahan sang gobyerno.
Sa karon, ini lang ang makabaton sing SHA, sunu sa Special Provision No. 2 sang General Appropriations Act of 1996 kag tubtub subong:
“(T)eachers exposed (only) to hardship or extreme difficulty in the place of work and to teachers assigned to handle multigrade classes…, and that such allowance shall not exceed 25% of the basic pay.”
Ngaa abi may exception kay wala exception ang daw karabaw sa talamnan nga pagtrabaho sang tanan?
Makasiling kita sini tungod nakaagi man kita tudlo sa Iloilo City High School sa sulod sang sobra isa ka tuig bag-o kita nagdesidir sa pagkuha sing abogasya. Nakutol ini ugaling sang i-deklarar ni Marcos ang martial law.
Gatudlo ako sadto sa mga last section sang Geometry bilang Mathematics Major. Lain-lain nga klase sang kabataan ang akon nauyatan.
May ara nga ismagler. Kada kitaay namon sa klase may ginatunghol ina siya sang isa ka kaha nga smuggled cigarette, nga ginabalibaran ko samtang ginasaway sa iya ilegal nga ginahimo.
May ara man nga daw hari sa kwarto. Regulasyon ang kon wala uniporme indi gid pagpasudlon ang estudyante sa kwarto. Sang pagwaon ko siya, nagpa-bungol-bungol lang.
Ginsingganan ko siya nga kon indi siya maggwa, ako ang magwa. Kag naggwa gid ako, kag nagpahuway-huway sa upisina sang PMT commandant. Salamat, kay nahuya man ang tarso, kag naggwa. Sa sunod nga adlaw may uniporme na siya.
Ang isa tam-an gid ka sutil, kag luyag pa niya bwisiton ang iya maestra nga ang pamilya kilala sa kaisug. Sang magtalikud si ma’am, may ginpagwa siya nga hugpong sang algodon. Ginhuluman niya ini sa alcohol kag gintutdan sa tupad sang pulungkuan sang isa ka klasmit. Sus, nag-aso ini kag nanimaho nga masakit sa ilong sang tanan. Sin-o pa abe ang pabangdan kay siya man lang ang uslitan!
Ginpatawag ako sang prinsipal kay advisory ko siya. Aba wala siya nag-aku, kag ginhangkat pa ang iya mga klasmit nga magtestigo kontra sa iya. Natural wala sing nagtestigo bisan pa gamudlo ang mata sang iya maestra sa kaakig. Kundi wala madutlan. Ginpabugal pa sang hangag sa akon kag magsiling: “Bilib ka, sir, hadlok lang nila magtestigo” nga nagnguri-nguri pa.
Sa ila nga mga estudyante ko, ini gid ang indi maarangka sa iya katontohan. Daw wala gid nagatuon. In fact, third grading na (nagatapos ang klase sa fourth grading), nakita ko nga isa gid lang ka subject ang iya napasaran, kag ang subject ko pa nga Geometry!
Ginlaygayan ko na lang nga mag-untat kag mangita ubra, mangasawa, kag magpakalinong sa pangabuhi. Aba, ginsunod niya ang akon laygay.
Nakigkita gid siya sa akon sang ulihi kag nanugid nga may ubra na siya kag may matahum nga asawa. Nagpasalamat pa sa akon. Nalipay man ako kay kon wala siya sing naaputan sa iya pagtuon, malipayon naman siya sa iya pagpangasawa.
Batu kamo da, kon kamo ang manunudlo sining mga estudyante?
Wala gid man mas madamo nga reklamo ang iban nga mga manunudlo, labi na gid ang yara sa mga higher section kay dira na-enrol ang mas may maayo sing ulo.
Pero, kon isipon mo ang kabug-usan nga trabaho sang manunudlo, masiling mo seguro nga daw karabaw sa talamnan ang ila trabaho. Aga pa makadto sa klasehan kag hapon na kaayo kon magpauli kay madiriher pa sang pagpanglimpo sa kwarto. May miting pa sang prinsipal kon kis-a nga ginakagab-ihan. Pag-abot mo sa balay dayon mo preparer sang lesson plan, mang-tsek sang mga test paper, kag kon ano pa.
Kon may problema ang isa mo ka estudyante, labi na gid ang pala-absent, duawon mo pa ini siya sa ila balay kag maghinun-anon sa iya mga ginikanan kon ano ang maayo.
Ti, indi ayhan sobra-sobra na gani ining pagka-martir nila agud dapat tanan tagaan sing hazard pay?
Gani kabay pa nga sa masunod nga GAA lakip na ang tanan nga manunudlo sa elementarya kag hayskul sa hazard pay. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
