NALIPATAN na ang pagsegregar sang mga basura. Nagkaladula na ang material recovery facility sang mga barangay. Mas nagadamo ang tumpok sang basura sa tagsa ka barangay.
Natalupangdan naman ang ini nga palaligban bangud sa pagsugilanon sang pila ka mga persona nga ang ila atensyon naagaw sang topiko tuhoy sa solid waste management ilabi na nga mas nagadamo ang negosyo sa syudad, mas nagadaku kag mas nagatin-ad.
Suno sa General Services Office sang syudad, kapin sa apat ka tonelada ang ang matipon nga basura sa tagsa ka adlaw. Posible nga mas nagadamo pa gid ini bangud man sa mas nagadamo nga mga establisemyento komersyal sa palibot.
Lauman pa gid ang pagdamo sang basura samtang may ikasarang ang tawo sa pagbakal sa mga bagay nga iya nalugayan ukon pagkaon nga luyag niya matilawan. Nagakahulugan lamang nga samtang naga-uswag ang pangabuhi, mas lauman ang pagtumpok sang basura sa aton palibot.
Samtang nagadamo ang basura, mas nalipatan naton ang pagpatudok sa kada isa nga dapat isegragar ang mga basura sa tatlo ka klase – biodegradable, non-biodegradable kag residual waste.
Naalimunaw na ang mga material recovery facility ukon MRF sa tagsa ka barangay, ang iban nadula na, ang iban guba na, ang iban wala gid sang MRF bisan sadto pa man.
Matalupangdan man nga wala na nagahimo sa pagsegregar sang basura ang kadamuan sang pumuluyo bangud nga kon ila painon kag separahon, pag-abot sang trak nga nagahakot sang basura, ila man lang ginapahurabog ang tanan kag nagasimbog man tanan sa sulod.
Nadula na ang sistema sadto nga may magkatuhay nga trak ang nagahakot, may duag nga dapat lantawon nga nagapatimaan sa sahi sang basura nga ila hakuton.
Nagbag-o na ang panahon, nalipatan ang naumpisahan nga maayo nga hilikuton kag sa karon, mas maayo nga ini ang liwat nga talupangdon.
Mabudlay magpatuman sang patakaran kon mismo sa tagsa ka ugsaran wala sang pumuluyo nga nagatuman.
Tion na nga liwat nga ipahangop sa pumuluyo ang ini nga hilikuton agud nga mas matipigan kag matatap naton ang aton mga basura.
Magluwas sa mga pumuluyo sang syudad, kahibalo kita nga may mga katupad man nga mga banwa sa aton palibot ang nagahaboy man sang ila basura sa Calajunan dumpsite.
Magluwas nga istoryahan liwat ang kahimtangan sang aton solid waste management, dapat paminsaron man kon paano ang disposal sini, kon paano mapuslan ang basura kag makambyo bilang kuluhaan sang dugang nga enerhiya.
Mas maayo nga tun-an ang mga padugi sang iban nga syudad ukon sang iban man nga pungsod agud nga may ideya kon paano mapuslan ang basura kag angay nga magpang-imbitar man sang investor para diri.
Kaangay sa Singapore, ang ila basura ang mapuslan nila bangud ginapangitaan nila sang paagi kon paano ini makabulig sa ila pagsinarayo imbis nga tumpukon lamang kag tugutan ang natural nga pagkadunok nga nagakinahanglan sang malawig nga panahon.
Dapat suguran na sang city government ang pagpaminsar sang solusyon kon paano mangin mapuslanon ang basura nga ginalauman nga magadamo pa gid sa palaabuton. Dapat diri amo ang solusyon nga wala sang daku nga huol sa kaban sang syudad.
Sa nasiling na sadto pa, may kwarta sa basura. Yara sa aton ang higayon kon paano naton ipatigayon agud malab-ot ang ini nga sitwasyon. (bertladera@gmail.com/PN)
