MAHAPOS pensaron nga wala pulos ang lockdown, ukon ang enhanced community quarantine – nga karon nagapatuman pa sang home quarantine – kon indi ma-isolate ukon mabulag ang mga infected sa mga hilway sa COVID-19.
Ngaa man? Ina tungod kon kaupod mo ang isa ka infected, ikaw nga indi infected ma-infect man, kag tungod sina magalala pa gani ang aton kahimtangan.
Daku nga problema kon pasugtan na gid lang naton ang ginahimo sang iban nga sobra ang katol sang ila mga tiil, samtang wala naman sing kaayuhan ang ila ginahimo luas nga mabulong ang ila urag. Tungod sina, basi ang gwa ta sini daw gin-aratay nga mga manok nga kon may mabilin mamilag-pilag na gid lang.
Gani, mag-kooperar na gid lang kita sa ginapatuman sang aton gobyerno nga enhanced community quarantine, kag bisan pa sang home quarantine, basta pwede man kita makagwa agud magpatigayon sang mga “essentials” naton nga kinahanglanon.
***
Ugaling, indi man kita sugot nga mulayon kag tawgon nga dungol ang aton mga senior citizen kag sang ano pa nga pagpakalain sa ila kon magreklamo sila sa 24-hour nga curfew para sa ila, samtang ang iban may libre nga tinion.
Luyag man sang aton mga senior citizen nga may libre man nga tinion nga makagwa agud maglingaw-langaw sa ila nabilin nga tinion sa kabuhi sa paagi nga indi naman sila makalaton sa iban.
Pwede man sila isakay sa salakyan sang ila mga anak kag apo sa sinang mahuyugan nila nga himuon, nga may nagakaigu nga pangamlig sa pagkadto kon hapon, por ejemplo, sa Fort San Pedro ukon sa Espalanade agud maghaklo sang lab-as nga hangin halin sa dagat, ukon agud magpalamig sa mall kon magin-ut gid sa ila balay kag palibut .
Pero kon luyag gid man ninyo nga punggan sanday lolo kag lola sa paggwa kag idingot sa ila ang diutay nila nga kalipayan sa pila ka tinion sa gwa, wala man sila seguro mahimo, although may pagsunggod.
Indi man ina sila mamag-uhan kay dugay naman nga nag-antos sila sadto sa martial law ni Marcos. Kabay lang nga indi kamo gabaan sa inyo pagpakamalaut sa mga senior citizen, nga lakip na dira syempre ang inyo mismo ginikanan kag sanday lolo kag lola nyo.
***
Sa siling naton gani sa ibabaw, wala sing pulos ang lockdown kon indi ta man ma-isolate ang mga infected kag posible ma-infect sa mga hilway sa COVID-19.
Mahimo naton ini, nga nahimo na naton gani, paagi mismo sa social distancing, pag-limite sang pagwa sa puluy-an, kag pagpangabay sa mga pumuluyo nga kon magbatyag sang sintoma sang COVID-19 – katulad sang hilanat, ubo kag mabudlay nga pagginhawa – magpa-konsulta dayon sa doktor para maagapan nga indi na maglala.
Kon may kulang man, amo na lang seguro ang isa ka testing center diri agud mapadasig ang pag-testing sa mga posible na-infect sang COVID-19 virus.
Salamat sa pagpanikasug gid ni Mayor Jerry P. Treñas kag Cong. Julienne Baronda agud matukod diri sa West Visayas Medical Center ang isa ka testing center.
Salamat man sa mga maalwan naton nga mga negosyante nga nag-donar sang madadmo nga testing kits kag protective suits kag equipment agud ma-proteksyunan ang aton mga frontliners nga mga doktor, nars kag iban pa nga naga-ubra sa mga health facilities.
Nag-hire man si mayor sang dugang nga doktor kag nars agud mapun-an ang aton kakulangan sa ila.
***
Meantime, luyag ta ipahanumdum sa aton pumuluyo ang pagka-importante sang ikaayong lawas agud makabulig away sa COVID-19.
In fact, sunu sa interview sa isa ka doktor sa Metro Manila, ang isa ka pasyente sang COVID-19 pwede mag-ayo bisan tungod lang sa kabakud sang iya immune system.
Tungod sini, indi ta pagtugan nga manghina ang aton immune system, labi na gid kay wala pa kita nadiskubrihan nga vaccine, paagi sa masunod, sunu sa pila ka health practitioners:
Likawan ang stress, sobra nga alcohol, kulang sa tulog kag pagpahuway, obesity (sobra nga katambok), kulang sang ehersisyo, smoking (panigarilyo), kulang sa tubig (dhydration), kag iban pa.
Gina-rekomendar man nila ang pag-take sang Vitamin C kag D, pagpainit sa adlaw sing nagakaigu, positibo nga panan-aw sa kabuhi, kag iban pa./PN
