NAKAPANALUNTON na bala sa panimuot sang kadamuan nga yari kita sa panahon nga indi ordinaryo? Nahangpan bala nila ang kahulugan sang pandemic kag kon ano ka peligroso ang coronavirus?
Maathag nga dapat dudahan nga carrier sang virus ang sin-o man nga gikan sa lugar sang epicenter sang covid-19. Wala nagakahulugan nga kon wala ka sang sintoma nga nabatyag, wala ka man sang virus nga dala. Mas makalalaton ang tawo nga kampante nga wala sang sintoma bangud normal ang iya paggawi, apang ang may ginabatyag mas nagalikaw, mas malikawan kag mahapos nga matumod.
Gina-athag kon wala sang malain sa handom nga magpauli ang mga OFW ukon repatriates gikan sa iban nga pungsod nga karon yara sa Manila. Ilonggo man ina sila nga may kinamatarong nga magpauli.
Apang, dapat mga maghilituhog ang patarakan nga pagsulundan nga ginatamdan sang gobyerno lokal kag sang mga ahensya sa nasyunal.
Una nga paminsaron naton nga wala sang virus nga duna sa syudad sang Iloilo, nakaangkon lang kita sang COVID-19 positive sang may nag-abot gikan sa Manila. Nag-asud-asud ang kaso nga makabig naton ‘imported’ gikan sa iban nga lugar.
Maathag nga kon indi kita magpasulod anay sang iban nga tawo, wala sang dapat kabalak-an kag mahapos naton nga maligtu ang kadena sang quarantine nga nakagapos sa aton mga tiil.
Tuhay ang sitwasyon nga ang tanan nagahulag, nagapangita sang kinawala, kag wala sang may nagareklamo sang kagutom ukon wala sang may makaon.
Indi tubtub san-o aton isandig sa food packs sang gobyerno ang aton ginatig-ang kag ginasud-an.
Tanan nagalaum nga matapos sa madali nga panahon ang quarantine kon wala sang may nagadugang nga kaso sang COVID-19 positive. Luyag naton nga magahulag ang ekonomiya agud nga makapiyan-piyan kita sa iban nga mga syudad kag probinsya nga nagaagwanta pa sa quarantine.
Dapat may mga syudad kag probinsya nga nagatubas sang utan kag prutas, may tayuyon nga suplay sang karne kag bugas, nagaobra sang face mask kag personal protective equipment kag iban pa nga kinahanglan nga amo ang magasustenir sa mga nagaagunto pa sa COVID-19.
Ini ang rason kon ngaa dapat makabiya na kita sa quarantine, agud nga makaserbisyo sa iban nga Filipino.
Indi kita makahalin sa sitwasyon kon wala untat ang sulod sang tagdala sang virus.
Mas makaluluoy ang wala na sang pagkaon, ilabi na ang wala nalakip sa social amelioration. Samtang nagalawig ang quarantine mas nagapalabungol na sila sa gutom.
Kahibalo man kita sa kahimtangan sang mga OFW ukon mga repatriates nga naga-antus man. Ang iban nawad-an sang obra, ang iban wala na sang kwarta, ang iban nagaagwanta man sang gutom kag may ginabatyag nga depresyon.
Kuntani ang OWWA nagpangita sang hotel nga pahamtangan sang tagsa ka OFW ukon repatriates, tipunon sila kag hibaluon kon diin sila nga rehiyon nagapauli kag pateniron sa isa ka lugar, hatagan sang ayuda kag siguruhon nga mapaidalom sa PCR test.
Hulaton nga magsinaw ang sitwasyon sa ila lugar nga madeklarar na nga COVID-19 free antes sila tugutan nga makabalik nga may mahinalungon nga proseso agud indi sila makadala sang virus.
Indi na naton pagdal-on ang virus sa iban nga lugar. Indi kinahanglan nga likupon naton ang bug-os nga pungsod sang virus.
Ang punto sang quarantine amo nga limitahan ang hulag sang tawo. Mabatas mo ayhan nga irawit ang virus sa imo lugar kag mangin kawsa ka sa pagdugang sang kaso? Indi ayhan maglain ang buot mo nga basulon ka sang mga tawo?
Ang depresyon sang pagkahidlaw mabuslan sang depresyon sang pagbasol. Kon padayon naton nga pangibabawon ang emosyon, paano kita makalampuwas sa sini nga sitwasyon?(bertladera@gmail.com/PN)
