MADAMO sang ginligwat nga patakaran ukon polisiya ang COVID-19 sa mga ginapatuman naton sa aton komunidad.
Matuod nga indi na kita makabalik sa kinaandan naton nga gawi bangud naghatag na yadto sang leksyon kag pagtulun-an sa kon paano kita mag-abante sang aton tikang padulong sa isa pa ka hugnat sang aton pagpangabuhi sa sini nga kalibutan.
Mangin kabahin na sang aton panapton ang facemask, mangin kabahin na ini sang aton badyet sa panimalay, kag kaupod na sa masami nga pagabaklon.
Kon sadto, indi ka makasulod sa bangko ukon sa mall nga may tabon ang guya. Karon, kinahanglan nga makita ang nawong sang kada kliyente nga nagasulod, Sadto, ginapahukas ang ginasuksok nga kalu agud nga makita sa CCTV camera ang guya sang sin-o man nga nagatransaksyon agud malikawan ang paghimo sang malaut kaangay sang pagpangholdap.
Nangin polisiya naton sa komunidad nga dapat wala sang tabon ang guya agud matapna ang paghimo sang krimen sang mga tawo nga may malain nga bukho.
Nagbaliskad na ang paya sa sini nga panahon. Indi ka na makasulod kon wala ka sang face mask, wala sang transaksyon nga ipatigayon kon wala nagatuman kag mahimo nga arestuhon ang sin-o man nga wala sang face mask kon yara sya sa dalan ukon nagatransakyon sa mga opisina ukon establisemyento komersyal.
Sadto, indi dapat magdala sang cellphone sa sulod sang hulot-klasehan bangud nga masablagan ang pagtuon sang estudyante. Subong, dapat may makusog nga internet connection agud nga makapasakop sa online nga pagtuon. Kinahanglan na ang bulig sang teknolohiya agud nga mapakita ang presensya kag makapasakop sa diskusyon kaupod sa mga klasmeyt.
Sadto, nagakuridas kag isa ka grupo nga nagalakat ukon nagahiwat sang hilikuton agud mangin masadya. Sa karon, dapat magdistansya sa kada isa. Naglipas ang panahon nga damo nagatumpok sa kalan-an bangud masadya ang tingob nga nagakaon. Subong, mas komportable ka kon magbakal ka sang pagkaon kag dal-on pauli kaysa magkaon sa sulod ang restaurant nga wala sang kasugilanon.
Bisan ang kapehan subong indi na mangin lugar nga tumpukan sang madamo nga tawo. Mas maayo pa nga magpangape ka sa imo balkonahe, sa imo ugsaran ukon sa diin man nga bahin sang imo balay bangud naga-isahanon ka na kag wala sang kasugilanon. Pagtuman ini sa social ukon physical distancing.
Mangin kaangay kita sang damang sa sulod sang posporo nga may partisyon ang nahamtangan sang kada isa. Makalikaw na kita sa pagkaon sang buhok nga ginalupad. Wala na sang pasahero nga wala sang patugsiling sa pagpaduhol sang iya plete bangud siya na mismo ang magaduhol sa driver. Wala na sang matagsing nga tingog gikan sa nagasugilanon ukon wakal nga wala untat bangud ang baba may tabon nga facemask.
Mangin mahinay ang lakat sang negosyo bangud de numero ang hulag sang tawo. Mangin makul-aw man ang bentahanay sang anuman nga negosyo nga nagatan-ay sang serbisyo bangud sa limitado nga kadamuon sang tawo.
Mas mangin madata ang paggamit sang digital technology kag e-commerce platform bangud ang tawo mapa-deliver na lang sang iya luyag baklon nga indi na magpila sang malawig.
Mas mangin kinahanglanon naton ang serbisyo sang internet nga amo ang magaangot sa aton sa kada isa, bisan pa nga lapitanay kita, agud nga matigayon ang aton plano, hilikuton, paghatag sang serbisyo kag pagnegosyo.
Madamo kita sang matalupangdan nga pagbag-o ukon “new normal” samtang nagalipas ang panahon. Kuntani mas mangin maayo ang resulta mga matuga sang leksyon nga aton naagom gikan sa COVID-19 pandemic. (bertladera@gmail.com/PN)
