Diskriminasyon sa pagpalubong sang bangkay nga may COVID-19

UNFAIR ang Department of Interior and Local Government (DILG) Memorandum Circular (MC) 2020-063 sa mandatory nga pagpatuman sini sang cremation, ukon ang pagpasunog, sang bangkay sang pasyente bisan ginasuspetsahan pa lang, ukon bisan pa gani, nga may COVID-19.

Exempt sa cremation sa sining memorandum circular ang mga Muslim.

Sa kadam-an, 90% Kristiyano, ining MC nagapatuman sang cremation pagkatapos dayon sang 12 ka oras nga indi makahulat kon bala confirmed nga may COVID-19 ang namatay ukon wala. May ga-kwestyon gani sini tungod indi man ining MC isa ka  kasuguan (legislative act) nga dapat gid ipatuman.

Ang masakit pa dira kay indi man gani mapadasig sang gobyerno ang RT-CPR testing kon bala may COVID-19 ang pasyente ukon wala. Kon kis-a sinema pa kag mahibal-an ang resulta.

Nagakatabo ini tungod sa kadamo sang gina-testing nga ginapasunod pa nga wala pinilian. Kon ginapa-test dayon ang bangkay, sunu sa kilala naton  nga nagpa-test sa isa ka pribado nga ospital, indi ini kalab-ut 12 ka oras agud mahibal-an ang resulta.

Ti, ano na lang kon wala COVID-19 ang namatay kag na-cremate na sa pagpati nga may COVID-19, kag luyag tani ipalubong sang himata sa duta ukon nitso, nga nakaugalian na sang kadam-an sang mga Filipino?

Pwede bala masukot sing damages ang gobyerno? Kag ano na lang ang namatay nga indi na ma-autopsy agud mahibal-an gid kon ano ang kabangdanan sang iya kamatayon, labi na gid kon bunga sang krimen? Pabay-an na lang nga indi mahibal-an ang krimen nga natabo sa iya kag malagas ang mga kriminal? Ti, ano lang ang hustisya nga luyag maangkon sang pamilya kay ang mga ebidensya nangin abo na?

In fact, ang World Health Organization (WHO) nagapahanugot nga ipalubong ang bangkay (sa duta ukon sa nitso) basta sundon lang ang protocol sa “Safe Management of Dead Bodies and Burial of Patients”, suspected man ukon confirmed nga may COVID-19, nga ginapanugyan sini paagi sa “12 steps” katulad sa kaso sadto sang mga Ebola patients nga nagduging sa Africa.

Tungod sini, pila ka pungsod gani ang gapatuman sining protocol katulad sang New South Wales (Ausralia) kag Brazil, sa diin ang pamilya luyag gid ipalubong sa tradisyonal nga paagi ang bangkay sang ila himata.

***

By the way, sa Sri Lanka, mandatory sa tanan ang cremation, Muslim ka man ukon indi. Tungod ini sa ila pagpati nga makalalaton kag makamamatay gid bisan ang bangkay nga may COVID-19.

Sa ulihi nga balita nga nabaton naton, mga apat na ka Muslim ang na-cremate. Isa sa ila babaye nga gin-cremate sa Modera, Colombo. Lakip ini sila sa pitu nga na-cremate na sa Sri Lanka.

Isa pa ka rason kon ngaa gapamilit gid ang gobyerno sang Sri Lanka nga ipa-cremate ang bangkay sang isa ka Muslim nga may COVID-19 amo ang ila kahadlok sa mga terorista nga nagapanghasik sing “panic” diri.

Basi kuno gamiton nila ini bilang “biological weapon” batok sa kadam-an sang mga pumuluyo diri.

Ang Catholic Church sadto wala man nagatugot sang cremation, ugaling tungod sa makamamatay nga mga balatian katulad sang Black Death kag Cholera ginpatuman na ini sang Simbahan. Tungod man ini sa pagpati nga wala man gina-prohibir sang Bibliya ang cremation. Gina-require lang ugaling sang Simbahan nga ang abo sang namatay ipabilin sa patyo ukon sa simbahan, sa diin mapahamtang ang ila mga tul-an ukon abo sa mga columbarium sang simbahan.

Ang mga tumuluo sang Jewish Faith, ukon Judaism, wala man nagapahanugot sang cremation.

***

Sunu sa WHO, bag-o magsugod ang ano man nga procedure, ang pamilya dapat gid pahibaluon parti sa “dignified burial process” sunu sa “religious” kag “personal” rights sang tawo agud matagaan sang nagakaigu nga respeto ang nagtaliwan.

Tungod gani sining “personal rights” man sang isa ka tawo kon paano niya papahuwayon ang iya namatay, Muslim man ukon indi, sunu sa WHO, dapat lang nga itugyan naton ang ini nga desisyon sa pamilya sing wala pinilian. Indi bala?

Unless, indi naton kaya ipalubong sing “safe” ang bangkay nga may COVID-19 para sa iban nga mga tawo. Ugaling kay ginatugot naton ini sa mga Muslim diri sa pungsod, kaya naton seguro ini ipatuman man sa iban nga indi Muslim nga luyag ipalubong, kag indi ipa-cremate, ang bangkay sang ila himata./PN