ANG aton inisyal nga experyensya sa pag-away batok sa COVID-19 nagapakita nga 80 ka porsyento sang mga pasyente nagbatyag lang sang “mild” nga igu sang COVID-19, nga madali naman napaayo. Samtang 15% ang “serious” kag 5% ang “critical”.
Diri sa grupo sang mga pasyente nga “serious” kag “critical” ang aton pagkahangawa gid. Diri ang posible madamo gid ang magkalamatay, labi na gid sa grupo sang mga “critical”.
As of January 17, 2021 sunu sa Worldometer, mga 500,577 na ang aton kaso sang COVID-19 sugod sang magpakita ini diri sa aton mga siyam ka bulan ang nagligad. Ang napatay naglab-ut sa 9,895, samtang 465,991, ukon 93.09%, ang naka-recover.
Assuming lang nga ang mga “critical” (5%) mapatay tanan, ini sila makalab-ut sa mga 25,028.85 ka Filipino, pero sa aktwal nga natabo mga 9,895, ukon 1.98%, lang ang napatay. Obviously natabo ina tungod sa maayo nga pagtatap sang aton mga health workers.
Ini nga klase sang pagkabalaka ang luyag man naton ipatuman sa pagpili sang vaccine ukon mga vaccine nga i-procure naton sa aton mga pumuluyo, nga kon indi gid man lubos nga “effective”sa tanan masaligan ini agud ipaiway bisan sin-o sa ila sa peligro.
Dapat ang vaccine ukon mga vacine nga ma-procure naton amo ang “vaccines that save lives”!
Indi kay tungod lang sa pulitika, katulad sang gina-insistir gid ni Presidente Duterte nga kuhaon ang Sinovac sang China, nga hadlok niya kontrahon, bisan pa manubo ang “efficacy” sini sa Fiipinas kag wala pa kita kahibalo parti sa “safety” sini.
Tungod wala pa sing na-oficially register for commercial distribution kundi tubtub pa lang ini pang-emergency, matugutan lang ang paggamit sang vaccine nga available sa subong sa idalom sang Emergency Use Authorization sang World Health Organization (WHO) kag WHO-recognized nga mga national Food and Drug Administration.
Indi bale basta wala lang tani sing may madisgrasya bisan diutay lang anay ang ma-immunize.
***
Importante kaayo sa tawo ang iya kabuhi kag ikaayong lawas, labi na gid ang may “higher risk” batok sa COVID-19, katulad sang mga senior citizen, may pondo nga balatian, kag ang may serious nga allergy.
Tungod sini mas dapat naton tagaan sing pag-focus ang “safety” naton sa vaccine. Anhon mo nga mapatay sang vaccine ang mikrobyo kon ang resulta sini ang imo man kamatayon ukon paglala pa sang imo ginabatyag.
Tungod pang-EUA pa lang ini, okey lang gani sa WHO ang “efficacy” nga 50% sang vaccine nga may precaution sa mga adverse effects.
In other words, okey lang anay ang vaccine nga pwede makatapna 50-50 sang COVID-19, meaning nga ang 50% lang ang segurado nga ma-immunize samtang ang 50% galangoy pa sa sabaw.
Either wala nag-epekto ang vaccine sa ila ukon nangin asymptomatic sila, ukon wala matuod sing sintoma pero dala nila ang virus kag kinahanglan liwat mabakunahan. Posible man nga may mapatay.
Well, mas maayo gid kon mataas ang “effectiveness” kag mataas man ang “safety profile” sang vaccine, kon may makakita kita sini kag masarangan man lang naton i-procure.
Kon indi gid man masarangan baklon, ugaling, ano pa abe ang aton mahimo kundi mag-mantener sang vaccine nga manubo ang “efficacy” nga manubo man ang ma-immunize sini. Magpabakuna lang ugaling kita liwat.
Sa karon, may mga vaccine na nga ginatugutan gamiton itublok sa mga pumuluyo sang Food and Drug Adminstration (FDA) sang pila ka pungsod. Lakip diri ang Pfizer/bioNTech kag Moderna sa Uropa, Estados Unidos kag Canada, ang Sinovac sang China, kag bati naton pati na ang AstraZeneca.
Natuslokan naman gani sing una nga dose si Pope Francis kag ang retirado nga Pope Emeritus Benedict XVI sangVatican City State.
Ginsiling nga may 95% nga “efficacy and safety” ang Pfizer/bioNTech kag Moderna. Ang Sinovac ginsiling nga may inconsistent nga “efficacy” nga 49% sa Filipinas tubtub sa 70% sa Indonesia , 86% sa United Arab Emirate, kag 91% sa Turkey.
Ang AstraZeneca, nga madamo nga LGU ang nag-order, may 70.4% nga “efficacy” kag daw amo gid ang pinakabarato, gani agaw ini sa mga pulupigado nga mga pungsod kag mga siyudad.
Kabay nga ini tanan may mataas sing “safety profile” agud masaligan, labi na gid sa pag-amlig sa mga senior citizen, may pondo nga balatian kag ang may serious allergy./PN
