TUMAN ka init sang sugilanon tuhoy sa mabugnaw nga bakuna nga kinahanglan taguon sa matugnaw nga temperatura.
Madamo na ang nagasawsaw sa sugilanon tuhoy diri, apang ang kadamuan wala nagapanalawsaw.
Kinahanglan naton nga matalakay ini sa bulig sang mga impormasyon gikan mismo sa World Health Organization (WHO) nga nagapati nga ang tanan, bisan diin man, makabenepisyo sang luwas kag epektibo nga bakuna batok sa COVID-19 kag dapat may access gilayon ang tanan nga magaumpisa gid sa mga yadtong may mataas nga risgo sang seryoso nga balatian ukon kamatayon.
Nagpagwa sang duha ka key documents ang Strategic Advisory Group of Experts on Immunization (SAGE) sang WHO agud mabuligan nga magiyahan sa alokasyon kag paghatag prayoridad sa mga populasyon nga magabaton sang bakuna.
Ginalakipan ini sang “Values Framework for the allocation and prioritization of COVID-19 vaccination” nga nagatan-ay sang high-level guidance sa bug-os nga kalibutan tuhoy sa values kag ethical considerations angot sa alokasyon sang COVID-19 vaccines sa tunga sang mga pungsod, kag pagtan-ay sang guidance nationally tuhoy sa pagahatagan sang prayoridad nga mga grupo nga bakunahan sa pungsod bangud limitado lang ang suplay.
Dugang diri ang “Roadmap for Prioritizing Population Groups for Vaccines against COVID-19” nga nagarekomendar sang public health strategies kag target priority groups para sa magkatuhay nga levels of vaccine availability kag epidemiologic settings. Halimbawa diri ang target priority groups nga ginalakipan sang frontline health kag care workers nga may mataas nga risgo sang inpeksyon, mga tigulang, kag mga yadtong mataas ang risgo nga mapatay bangud sa underlying conditions kaangay sang heart disease kag diabetes.
Dugang diri, ginpangunahan man sang WHO ang pag-develop sang Fair Allocation Framework nga nagatuyo nga mapasiguro ang madinalag-on nga COVID-19 vaccines kag ang treatment patas nga maambit sa bug-os nga mga pungsod. Ginapananugyan man sang framework nga kon otorisado na nga gamiton ang mga bakuna, ang tanan nga pungsod dapat makabaton sang doses nga proportion sa kadakuon sang ila populasyon agud mabakunahan ang highest-priority groups. Sa second phase, dapat ipadayon ang pag-deploy sang mga bakuna sa tanan nga mga pungsod agud nga ang dugang nga mga populasyon ang masakpan suno sa national priorities.
Tuyo sang COVID-19 Vaccines Global Access (COVAX) nga makahatag sang kapin sa 2 billion vaccine doses sa pagtakop sang 2021. Bisan pa nga indi ini bastante para sa tanan, apang mangin supisyente ini sa pagpauntat sang acute stage sang krisis kag ipahamtang ang kalibutan sa banas nga magatapos sa pandemya.
Samtang, may mga pamangkot kon bala makahatag sang malawig nga proteksyon ang bakuna. Suno sa WHO nga temprano pa agud mahibaluan kon ang COVID-19 vaccines makahatag sang long-term protection. Kinahanglan pa ang dugang nga mga pagtuon agud masabat ang ini nga pamangkot. Apang, manami ang ginasaad sang available data nga nagasiling nga kadamuan sang mga tawo nga nakarekober gika sa COVID-19 ang nag-develop sang immune response nga nagahatag sang kapin sa pila ka panahon nga proteksyon batok sa reinfection – bisan pa nga padayon nga ginatun-an kon ano kakusog ang proteksyon kag kon ano kalawig ang tenir.
Ang impact sang COVID-19 vaccines sa pandemya ang magadepende sa pila ka mga factor nga ginalakipa sang kaepektibo sang bakuna; kon paano gilayon gin-aprubahan, gin-manufacture, kag gin-deliver; kag kon ano kadamo sang tawo ang nabakunahan.
Madamo sang mga siyentipikoang naga-antisipar, kaangay sa kadamuan nga mga bakuna, ang COVID-19 vaccines indi mangin 100 percent effective. Nagatrabaho ang WHO agud makabulig sa pagpasiguro nga ang anuman nga maaprubahan ang bakuna ang mangin epektibo gid agud may daku nga impact sa pandemya.
Madamo sang mga siyentipiko sa bug-os nga kalibutan ang naga-develop sang madamo nga potential vaccines para sa COVID-19. Ang mga bakuna gindesinyo nga tudluan ang immune system sang lawas nga matumod kag mapunggan ang virus nga nagatuga sang COVID-19.
May pila ka sahi sang potential vaccines para sa COVID-19 nga ginalakipan sang:
Inactivated ukon weakened virus vaccines nga naga-usar sang porma sang virus nga ginlipong ukon ginhuyang agud nga indi makatuga sang balatian, apang maka-generate sa gihapon sang immune response.
Samtang, ang protein-based vaccines nga naga-usar sang harmless fragments sang proteins ukon protein shells nga naga-ilog sa COVID-19 virus agud luwas nga maka-generate sang immune response.
Laki diri ang viral vector vaccines nga naga-usar sang virus nga genetically engineered agud indi makatuga sang balatian, apang naga-produce sang coronavirus proteins agud luwas man nga maka-generate sang immune response.
Kag ang RNA and DNA vaccines nga ginakabig cutting-edge approach nga naga-usar sang genetically engineered RNA or DNA agud maka-generate sang protein nga mismo ang iya kaugalingon luwas nga makamato-mato sang immune response.
Magluwas sa istorya sang alokasyon nga 20 percent sa kabug-usan nga populasyon sang tagsa ka pungsod, kinahanglang man nila nga magpatuman sang ‘socialized pricing’ ukon presyuhan sang mas barato ang indi makasarang rason nga may mga transaksyon nga wala anay ginabuyagyag samtang nagasugilon pa ang kada isa.
Indi kita magkampante nga kon mabakunahan na kita wala na sang higayon nga malatnan kita liwat. Ginatun-an pa sing lubos kon ano kalawig ang proteksyon nga mahatag sang bakuna kag kon pila ka porsyento nga liwat malatnan ang tawo.
Importante nga magpanalawsaw tuhoy sa bakuna kag magkwa sang impormasyon gikan sa mga eksperto kag sa mga otoridad nga may ihibaloukon ikasangkol sa sini nga bagay.
Indi kita magpatalang sa mga manuglimbong bangud wala ina sang bakuna nga makabulong. Yara sa aton ang gahum sa pagpugong kag agud ang mga manugpatalang indi magmadinalag-on. (bertladera@gmail.com/PN)
