NAGAPABILIN nga mapag-on ang kubot sang tawo sa iya pagpangabuhi sa sini nga kalibutan. Wala nagakalingkang sa mga pagpanghangkat kag wala nagakapuklid sa mga sirkumstansya nga makapapukan sa iya.
Makahalam-ot man ukon indi kuntani nagakaangay nga ikumparar ang kadamuon sang mga napatay kaysa sa numero sang mga nagakabun-ag, apang dapat naton makita kon paano kita nagahimakas nga indi mapanas sa duta nga aton ginatindugan.
Sa datus sang Department of Health Center for Health Development – Western Visayas nga napetsahan Pebrero 9, 2021, naglab-ot na sa 155 ang napatay sa syudad sang Iloilo kag ini ang ginatudlo nga bangud sa COVID-19.
Padayon ang aton nga pagpanagang nga wala na sang may magdugang pa sa listahan sang mga nagkalapukan bangud sa sini nga pandemya.
Wala untat ang pagpahanumdom sa mga tawo sa kon ano ang dapat nga himuon agud nga indi makalaton kag indi malatnan sang SARS-CoV-2 virus nga amo ang nagatuga sang COVID-19 nga balatian.
Sa pihak sina, may yara naman sang 408 ka mga pamatan-on ang nagbusong sa syudad sang Iloilo kag kalabanan sa nagbusong naga-edad sang 15-anyos tubtub 19-anyos.
Datus ini sang City Population Office sang nagligad nga tuig 2020 kag nakita nga may pagnubo sang 0.6 percent kon ikumparar sadtong tuig 2019 nga may yara sang 410 ka pagbusong sang mga pamatan-on.
Ginpahayag ni Population Program Officer III Rachel Lapascua nga “good sign” ang ini nga numero nga nagapatimaan nga nagnubo ang kaso sang teenage pregnancy sa panahon nga ginapaidalom sa quarantine ang syudad.
Maathag man base sa datus nga kadamuan sang sini nga mga kaso ang gikan sa mga depressed areas kag naga-edad sang 15-anyos tubtub 19-anyos.
Base sa datus, may pinakadamo nga kaso ang distrito sang Molo nga may 107, ginasundan sang Jaro nga may 80, La Paz nga may 66, Mandurriao nga may 49, Arevalo nga may 47, Lapuz nga may 30 kag City Proper nga may 29 ka kaso sang teenage pregnancy.
Maaayo nga patimaan nga nagnubo ang kaso sang 2020 ikumparar sadtong 2019 kag ang ginalantaw nga rason amo nga ang tawo ukon pamatan-on ang wala nakalagaw bangud sa ginapatuman nga community quarantine. Nangin istrikto ang kada barangay sa pagpasulod sang mga tawo nga indi nila residente kag posible ini ang rason bangud nga wala sang pagpamasyar nga natabu. Posible man nga wala nakagwa ang mga pamatan-on sa ila tagsa ka puluy-an agud nga magtabu sa ila kahahugma sa iban nga lugar bangud ginadumilian sila nga makagwa bangud man sa quarantine nga ginapatuman.
Duha ka bagay ang aton nakita sa epekto sang quarantine, nalimitahan ang hulag sang tawo nga makalataton sang virus kag malimitahan ang hulag sang tawo nga makatabu kag makapakighilawas rason sang pagnubo sang kaso sang teenage pregnancy.
Sa nasiling ko kaina, makahalam-ot bangud nga may 155 ka napatay sa syudad bangud sa COVID-19 apang may 408 naman ka mga nagbusong nga amo naman ang magasalili ukon maga-uli sa mga nagkalapukan kag may madamo pa nga sobra sa populasyon.
Maathag nga napaslawan ang COVID-19 nga pukanon ang katawhan. Bangud ini sa aton duna nga kinaiya nga makasalbar sa anuman nga pagpanghangkat nga nagaabot sa aton kabuhi.
Wala kita nahapay sa sini nga pandemya kundi mas pa gid nga nagabunga kag mas nga nagamuad.
Lauman pa gid naton ang pagdugang sang mga nagabusong kon may makalusot ukon maghingagaw sa sini nga adlaw sang paghigugma. Ginasigahum naton nga ang kahidlaw sang iban ang ila pangitaan sang alagyan agud nga mabulong kag mahatagan sang katumanan.
Wala sang may makapugong sa luyag sang tawo ilabi na kon pagpakighilawas ang nagasugo sa iya. Magapangita siya sang medyos agud nga malab-ot ang iya ginahandom.
Kabay nga indi naton paggamiton nga rason ang adlaw sang paghigugma nga magdugang sa lista sang teenage pregnancy. Wala sang problema sa mga hamtong kag may isagod sa ila mangin bunga. Ang problema yara sa mga pamatan-on nga indi pa lubos nga handa nga mangin ginikanan sa mangin bunga sang ila makahas nga pagsabat sa ila ginabatyag.
Maathag nga bisan sadto pa, sa pila ka pandemya nga naglabay sa kalibutan, mabudlay nga pukanon ang katawhan nga nagahimakas nga mabuhi.
Wala nahapay ang katawhan kundi padayon lang nga madugangan ang aton populasyon sa karon kag sa mga palaabuton pa nga panahon. (bertladera@gmail.com/PN)
