MAS DAKU ang risgo nga atakehon sa korason ukon temprano nga mapatay ang mga tawo nga nagakaon sang mas madamo nga refined grains.
Nakita sa bag-o nga pagtuon nga ang pagkonsumo sang madamo nga refined grains, kaangay sang croissants kag white bread, ang naangot sa mas mataas nga risgo sa pag-angkon sang major cardiovascular disease, stroke kag temprano nga kamatayon.
Nabalhag ang ini nga bag-o nga pagtuon sa The British Medical Journal sang mga manugpanalawsaw nga ginalakipan sang SFU health sciences professor nga si Scott Lear nga nakatukib sa sini nga risgo nga matuga sa tawo.
Ang Prospective Urban Rural Epidemiology (PURE) study ang naga-examine sang diets gikan sa magkatuhay nga populasyon sa low-, middle- kag high-income nga mga pungsod sa palibot sang kalibutan. Masobra 16 ka tuig na nga pag-analisar sang 137,130 ka pumalasakop sa 21 ka mga pungsod, lakip ang Canada, natukiban sang mga researcher nga ang pagkonsumo sang refined grains kag dugang nga kalamay ang mas nagdamo sa nakalipas nga mga tuig.
Ginakategorya ang grains sa tatlo ka grupo: ang refined grains,whole grains kag white rice. Ang refined grains ginalakipan sang mga produkto nga himo sa refined ukon white flour, lakip na ang white bread, pasta/noodles, breakfast cereals, crackers, kag bakery products/desserts nga naga-contain sang refined grains. Ang whole grains ginalakipan sang whole grain flours kaangay sang buckwheat kag ang intact ukon cracked whole grains kaangay sang steel cut oats.
Natukiban sa pagtuin nga ang pagkonsumo sang masobra pito ka servings sang refined grains kada adlaw ang naangot sa 27 percent nga mas daku nga risgo para sa temprano nga kamatayon, 33 percent nga mas daku nga risgo para sa heart disease kag 47 percent nga mas daku nga risgo para sa stroke.
Ginasuhestyon sang pagtuon nga ang pagkaon sang whole grain foods kaangay sang brown rice kag barley, kag pagkonsumo sang gamay lang nga cereal grains kag refined wheat products. Ang pagbuhin sa overall consumption sang refined grains sang isa ka tawo kag ang pag-angkon sang mas maayo nga kalidad sang carbohydrates ang importante para sa optimal health outcomes.
Ginatalupangod naton ini bangud nga mas madamo na sang sahi sang pagkaon nga makita sa karon sa online kag sa actual ukon physical stores ukon restaurant nga nagatan-ay sang makagalantay kag tuman ka namit nga pagkaon kag luyag naton ipahanumdom nga may baylo nga kuriit ang tanan nga kanamit kon indi naton paghatagan sang balor ang aton ikaayong-lawas.
Bantog ang mga Ilonggo sa pagkaon nga mga matam-is. Ini man ang rason nga ginbansagan ang mga Ilonggo nga “very sweet” bangud halos tanan naton nga menu ukon Ilonggo foods halos mga matam-is.
May mga “kakanin” kita nga puno sang katam-is kag daw indi madula ang mga matam-is nga pagkaon sa aton lamesa.
Luyag man naton buligan ang Department of Agriculture sa ila adbokasiya nga dapat magkonsumo kita sang black rice kag brown rice kag likawan naton ang bugas nga tuman ka puti kag makapila ka beses nga ginproseso bangud may malain ini nga epekto sa aton lawas.
Lipod sa ihibalo naton tanan, madamo sang mga Ilonggo ang may balatian nga diabetes. Kaangay nga ginahipsan ukon ginatago lang sang iban apang ang matuod nga mataas ang numero sang kaso sang mga Ilonggo nga nagasuprer sa diabetes.
Ginahatagan naton ini sang igtalupangod agud nga makabulig kita sa pagpahagan-hagan sa pagkonsumo sang mga pagkaon nga may daku nga halit ukon risgo sa aton ikaayong-lawas.
Dapat mangin “aware” ukon “conscious” kita sa aton mga ginakaon agud nga wala kita sang hinulsulan sa palaabuton.
Matuod nga indi malikawan ang manamit nga mga pagkaon. Ginadugukan ang bag-o nga mga kalan-an kag madamo na ang Korean restaurant ang nagtuhaw nga daw kaangay sang uhong. May mga Japanese, Vietnamese kag iban pa nga sahi sang pagkaon nga mapilian.
Ang iban sa aton nagawaswas sang kaon kag pagkatapos sina, nagatumar ang bulong agud nga mapigaran ang pagsaka sang iya blood sugar.
Wala kita nagapugong ukon nagapauntat sa inyo manami nga pagkaon. Luyag lang naton nga ipahangop nga dapat ang tanan aton lang hagan-haganon. Sa nasiling na, “be moderate” sa tanan naton nga ginahimo, lakip na ang pagpanginaon.
Indi man naton kinahanglan nga dalukan gid ang aton kaugalingon. Pwede man naton matilawan ang kanamit sang pagkaon apang likawan lang naton nga mabuyo kag magkonsumo sang todo bangud sa matuga sini nga peligro.
Yara sa aton ang pagdesisyon kon sa diin ang aton pasulabihon. Ang tanan nga sobra makatalagam, bisan pa ang manamit nga pagkaon nga imo nauyunan. (bertladera@gmail.com/PN)
