NAG-UMPISA kita nga masupog ang pagpakig-away sa pandemya. Nangin aktibo sa pagpangita sang solusyon kag pamaagi agud nga mapunggan nga masudlan kita sang virus gikan sa gwa sang syudad sang Iloilo.
Nagpangudal kita apang may mga higayon nga ang kudal nangin tahos kag nalutsan kita. Nagakaguba ang kudal bangud sa pwersa sang impluwensya kag poder sang mga luyag nga magtaklas sa kudal nga aton ginabaral.
Kargado ang syudad sa mekanismo kag pwersa sa umpisa sang pagpakig-away sa pandemya. Nangin aktibo ang tanan kag madamo sang mga nagboluntaryo sa pagpakigbahin sang ila ikasangkol agud nga mahagan-hagan ang paglaton sang virus sa palibot sang syudad.
Nagpanawagan sang donasyon. Nagresponder ang kadamuan nga mga negosyante kag mansig-hatag sang kutob sa ila masarangan, kwarta man ukon goods nga makabulig para sa sapin-sapin sang mga nagakinahanglan kag mga mas apektado sang pandemya.
Nagdaludo ang donasyon. Tuman ka damo kag nagahulat pa kita kon paano i-account ang tanan agud nga makahibalo ang pumuluyo kon pila ang kabug-usan nga donasyon, kon sin-o ang mga nakabenepisyo kag kon paano gingamit para sa mga pumuluyo.
Halos kada adlaw ang paghiwat sang press conference agud nga mapahibalo sa mga pumuluyo ang mga hitabu ukon ang sitwasyon kag kon paano nagaresponder diri ang Iloilo City Government. Gindayaw ini sang mga naga-obserbar nga grupo. Ginkabig ang syudad sang Iloilo nga ehemplo kag modelo sa sini nga lihok agud nga mapaalinton sa tanan ang sitwasyon kag magiyahan ang pumuluyo sa ila mangin hilikuton.
Nagtuhaw ang Ilonggo Pandesal. Nag-ugyon ang mga bakery sa syudad sang Iloilo. Naghimo sang pila ka libo nga pandesal nga ginpahat-pahat sa tagsa ka panimalay. Gintalupangod man ini didto sa national bangud sa pinasahi nga paghulag sang mga Ilonggo kag bangud sa dalayawon nga paghugpong agud nga makabato sa pandemya.
Magluwas pa ini sa mga ginplastar nga mga kusina nga nagluto sang madamo nga putahe kag nakaserbe sa mga frontliner sa bug-os nga syudad sang Iloilo.
Nangin masaku man ang social media bangud sa tagsa ka tion nga pagpaalinton sang mga nagakahinabu kag kon ano ang mga lihok nga ginahimo sang gobyerno sang syudad.
Sa nakalipas nga 15 ka bulan, matapos ang madamo ang pagdayaw nga nabaton gikan sa iban nga tawo kag sa mga pamahog, pamuyayaw kag pag-insulto nga ginpatuhoy sa mga kaangay nga nagatrabaho sa gobyerno, imbis nga magpangibabaw, nagsarurot ang syudad sang Iloilo.
Nagapangatubang ini sang masobra 100 ka kaso sang COVID-19 sa tagsa ka adlaw. Mas malala pa kaysa sa una sitwasyon ukon sa imbukada sang pandemya.
Ginakapoy na bala ang ginbansagan nga Wakanda?
Ang pag-away sa pandemya indi kaangay sa pulitika. Ang pulitika may campaign season kag may adlaw sang paghukom kon sin-o ang ginpili sang tawo. Apang sa pandemya, tayuyon ang kampanya nga wala sang kasiguruhan kon san-o magadulog ang pagpakig-away sa indi makita nga kasumpong. Indi mapaktan kon san-o ang adlaw sang kadalag-an.
Leksyon ini para sa tanan. Indi pagkabigon nga pulitika ang pandemya. Indi patayog-tayog sang ihi ang pagpakig-away sa virus. Indi kinahanglan nga magpang-away agud nga mangin gwapo labaw sa iban.
Ang pandemya nagahatag sang pahanumdom nga ang kabuhi isa ka malawig nga leksyon sa pagpakanubo.
Ang imo ginsimo-simo basi amo pa ang makabulig sa imo samtang ikaw ang nagahuyo-huyo, basi ini pa ang makapalab-ok sa imo nagalagpok nga tutunlan ukon makapaumpaw sa imo makabulungol nga kagutom.
Mabudlay nga mismo ang pagtib-ong sang kaugalingon para sa kadungganan amo man ang nagapabug-at para sa kalaglagan.
Ang tawo nagapati sa ila nakita. Indi sila makumbinser sa kon ano man ang ginawakal sang baba. Ini ang rason kon ngaa ang tawo naluod na nga magpamati sa panugyan bangud ang mga tinugyanan nga amo ang magsaway nangin salawayon man.
Nagaluntad ang credibility crisis bangud ginakwestyon na sang tawo ang kredibilidad kag sensiridad sang syudad sa iya mga lihok. Ginatungkad sang tawo ang kadalom sang intensyon sang syudad sa pagpatuman sang health protocols, ilabi na nga mismo mga empleyado sang city government ang nagapasaway.
Indi kita malipat nga bisan 100 ka beses pa kita magpahanumdom, kon kaisa indi ini mabatian kag madumduman, apang ang isa ka akto nga bansada sa mata sang tawo amo ang mapagkit sa iya pang-ino-ino. Diri siya magahimo sang konklusyon. Ang pagduda mabudlay na nga panason.
Luyag naton nga makalampuwas na sa sini nga sitwasyon. Nagabuylog kita sa lihok sang syudad ilabi na nga madamo na sang ginagutom. Madamo na sang negosyo ang apektado.
Tanan kita nagaalipasa nga mabugto na ang kadena sang pandemya nga nagahigot sa aton pagpangabuhi. Luyag naton nga mautod ini agud makabalik kita sa aton palangabuhian.
Ano pa bala ang iban naton nga pwede mahimo? May tsansa ayhan nga maliwat ukon mabag-o ang aton pagtratar sa sitwasyon? May dapat bala kita nga bag-uhon ukon ligwaton naton ang aton paglantaw sa pandemya?
Sa bisan diin nga giyera, kon maglawig na, ginakapoy na ang mga suldado kag nagakahubsan na sang bala.
Sa sini nga pandemya, ang tanan kinakapoy na. Wala na sang ikasarang bangud nga wala sang income. Kangay sang bubon nga nagakahubsan.
Magluwas sa virus, nagapakig-away karon ang syudad sa iya kredibilidad. Dapat mangita sang paagi kon paano kumbinsihon ang pumuluyo nga magtuman. Dapat ang mga opisyal nga nakalapas angay nga silutan agud nga mangin talamdan sang mga ordinaryo nga tawo kag agud nga magpati sa gobyerno.
Indi pa ulihi ang tanan agud nga papag-unon sang syudad ang iya kredibilidad. (bertladera@gmail.com/PN)
