MADUGAY na kita nga nagabantay sa mangin resulta sang pagdumala sang city government sa pondo nga nagasulod kag nagagwa sa kaban sang syudad, ilabi na sadtong pagsugod pa lang sang pandemya.
Madamo na kita sang nasiplatan nga dapat athagon kag dapat tadlungon sa pagpalakat sang gobyerno agud nga indi mabutang sa pagduda kag mahilway sa mantsa sang malisya ang ginahimo sang city government.
Nagapanagang na kita sadto pa bangud kahibalo kita nga makadangat man ini sa natungdan nga komisyon nga makasiplat kag magakwestyon sa padugi nga ginahimo sang city government.
Sadto pa ginahingyo na naton nga dapat i-account ang nagasulod nga donasyon, cash and kind, kag dapat ipasiguro ang mga dokumento sang proper accounting agud nga indi magsamo kag indi magsalangisag nga makatuga naman sang pagduda sa iban.
Importante ang ginatawag nga proper documentation agud nga mahilway sa daku nga kwestyon kag salabton sa pag-abot sang huston nga panahon.
Apang, sa malain nga palad, wala sang athag nga accounting sang cash kag goods nga gindonar sa syudad sang Iloilo. Ginlingaw kita sa kada oras nga press statement kag reaksyon sa mga bagay nga wala sang kahilabtanan sa nagakatabu sa syudad. Ginlingat ang aton atensyon sa mga pagtaas sang tingod kag panukmat sa mga ahensya sang gobyerno kag sa national government. Kaangay sang bata nga nagapudag-pudag agud nga iya makwa ang iya luyag.
May yara sang 27 ka Audit Observation ang Commission on Audit nga nabalhag sa iya 2020 Audit Observation. Napagkit diri ang pagkwestyon sang COA sa pila ka kagastuhanan sang syudad sang nagligad nga tuig nga ginalakipan sang COVID-19 response fund.
Nasiplatan nga wala sang special account in the general fund ukon SAGF rason nga mabudlay i-monitor ang pagtuman sang tagdumalahan angot sa budgetary regulations/limitations.
Nahibaluan nga nakabaton ang syudad sang 94.642 million pesos gikan sa Bayanihan Fund para ibakal sang mga kinahanglanon kaangay sang mga bulong, medical equipment, mga makinarya kag iban pa. Kon madumduman, ini ang una nga pondo nga ginpapanaog sang national governmetn sa mga LGU kag ini ang ginbase sa ila Internal Revenue Allotment ukon IRA kag ang ini nga balor ang nagadepende man sa tagsa ka LGU, ukon indi magkapareho ang kantidad.
Nasiplatan man sang COA nga may yara ang syudad sang 10 ka Purchase Orders (POs) sa magkatuhay nga mga supplier paagi sa gin-negosyar nga pagbakal nga nagabalor sa P123.072 million nga suno sa COA ang syudad wala naghatag sang definite timeline para sa delivery sang ginbakal nga items ukon tubtub sa ano kalawig ang kontrata nga disbentaha para sa city government. Kadamuan sa sini nga pondo ang gingasto para sa food items nga masobra P77 million; P5.3 million para sa liquid chlorine kag masobra P36 million para sa medical supplies.
Liwaton ko, kadamo sang nagdonar nga goods kag cash. Nagapangabay gid sadto ang city government nga buligan sang private sector agud nga mapakaon ang pumuluyo kag bangud sa kaluoy nagbinuligay sa pagdonar bangud nakita ang maayo nga intensyon apang karon nasiplatan sang COA nga may dapat athagon.
Ginakwestyon man sang COA ang check disbursements para sa financial aid sa mga barangay nga nagalab-ot sa P35.505 million bangud ini ang ginpaagi sa payroll imbis nga sa disbursement vouchers rason nga wala sang napagkit nga required certifications kag approval sang otorisado nga mga opisyal. Ang propriety kag validity sang mga kantidad nga napagwa ang kwestyunable. Ang check number sa payroll wala nagasibu sa aktwal nga mga tseke nga gin-isyu kag kulang sa mga supporting documents.
Ang P12.323 million nga bayad sa 4,817 ka mga benepisyaryo sang COVID-19 Cash for Work Program sang syudad ang wala nasuportahan sang kumpleto nga dokumento rason nga makaduluda ang ini nga mga payment.
Wala man na-record sa proper accounts ang P11.4 million nga cash donations para sa programa sang syudad batok sa pandemya.
Sa nasiling na, pila lamang ini sa 27 ka audit observation sang COA kag ginhatagan sang 60 ka adlaw ang city government agud nga maghimo sang angay nga tikang agud maremedyuhan ang mga natalupangdan.
Nagalaum kita nga makumbinser kita sang syudad paagi sa pagplastar sang mga dokumento nga makapamatuod agud nga matadlong ang ini nga diperensya kag agud nga mapanas ang pagduda sang tawo kag madula sa ila panghuna-huna ang mga kwestyunable nga bagay nga nasiplatan sang COA.
Pangamuyuan lang sang syudad nga wala sang may mag-interes nga magkaso gamit ang ini nga mga argumento gikan sa COA report, ilabi na nga nagapadulong na ang panahon sang piniliay.
Labaw sa tanan, nagapati kita nga mapaathag ini sing klaro kag hilway sa pagduda sang Iloilo City Government agud nga mapanas sa paminsaron sang pumuluyo ang kwestyunable nga mga natalupangdan sang COA kag agud magaserbe ini nga giya para sa iban pa nga nagatrabaho sa gobyerno kag sa ila husto nga pagresponder sa panahon sang pandemya. (bertladera@gmail.com/PN)
