PADAYON nga makita ang kabudlay sa nawong sang mga pasahero bisan pa nga 12 ka adlaw na ang nakalipas pagkatapos ini nga una nga ginpatuman sadtong Hunyo 12, 2022.
Matuod nga nagkaramaal ang tanan sadtong Lunes, Hunyo 13, kag sa mga nagsunod nga inadlaw bangud sa indi mahinago nga pagsalangisag sang mga pasahero kag mismo ang mga drayber indi makasaulo kag limitado pa ang ihibalo sa ila gina-usoy nga ruta.
Bangud sa madamo nga palamangkutanon, aton gintukib ang pila ka mga impormasyon tuhoy sa ginapatuman sang syudad nga LPTRP ukon Local Public Transport Route Plan.
Hibaluon naton ang depinisyon sang mga terminolohiya nga ginagamit paagi sa pagbusisi sa pahina 6 sang manual, yari ang mga dapat tamdon:
“Local Public Transport Route Plan (LPTRP) – A plan detailing the route network, mode, and required number of units per mode for delivering public land transport services. This is prepared by local government units and approved by the Department/LTFRB. This plan shall serve as the basis of a comprehensive local transport plan.”
Maathag nga LGU ang nagdesinyo sang ginapatuman nga LPTRP kag kon makapila ka beses man ina nga wala gin-aprubahan kag gin-amendaran, posible nga wala nagsantu sa pagsulundan nga ginasunod sang LTFRB/DOTr.
Makita man sa dalan nga kulang ang jeep sa ruta nga Jaro CPU – City proper bangud nga pila lang ka jeep ang nagabiyahe ilabi na nga madamo nga unit ang wala nagsunod sa patakaran nga dapat mangin katapo sang kooperatiba antes hatagan sang Certificate of Public Convenience sa sina nga ruta.
“Developmental Routes – Routes designed to serve new residential, commercial, and other land use developments.”
Diri nagbase ang syudad sa paghimo sang bag-o nga ruta nga ang siyam diri didto gid nagadulog, nagalabay, nagahapit sa terminal hub sang Festive Walk sa Mandurriao.
Wala man kita kahibalo kon ano ang kulang sa terminal sa Hibao-an, Mandurriao kon ngaa indi na ini kwalipikado nga mangin terminal. Sadto ang iban nga terminal sa Jaro, ginahatagan pa sang plaso agud nga makasampay sa standard kag mangin sampaton nga terminal.
Posible wala na nagpabudlay pa ang syudad bangud may yara naman nga terminal hub nga naga-nganga sa malawig nga panahon nga wala ginadulugan sang mga salakyan kag kinahanglan nga magamit agud nga mapuslan.
“Terminal – Off-street areas where passengers board and alight, usually located at the start and at the end of a route.”
“Transfer Area – An area, hub, or facility where two or more routes meet, enabling passengers to connect or transfer to other routes or modes.”
Diri nakakita sang bentaha ang syudad kag gindesinyuhan ang mga ruta nga makadulog sa terminal hub sa Festive Walk agud diri magsalu-anay sang pasahero ang mga jeep kag iban pa nga sahi sang salakyan.
Ginasiling sa Local Public Transport Route Plan Manual (Volume 1) nga ang mayor nga katuyuan sang public transportation route planning amo nga mabuhinan ang pagsalig sa pag-usar sang private vehicles kag magsaylo sa environmentally sound mobility solutions.
Tuyo man sini nga giyahan ang mga LGU sa pag-determinar sang angay nga public transportation routes sa sulod sang lokalidad base sa passenger demand kag corresponding public transport services.
Nagatuman ang LGU sa mandu sang Local Government Code nga hatagan sang access kag mobility ang pumuluyo paagi sa public transportation services agud ila magamit kag makapasakop sa magkatuhay nga socioeconomic activities kag amenities sang LGU.
Ini ang rason kon ngaa ang kalabanan sang mga ruta gindesinyo nga maglabay sa dalagku nga mga establisemyento komersyal. Apang, may yara man sang ginalabayan na pero gindulaan sang ruta.
Ang episyente kag responsive public transportation system dapat naka-angkla sa kinahanglanon sang commuters. Gani, tuman ka importante para sa publiko nga mangin kabahin sa pagtumod sang public transportation issues nga dapat atubangon.
Ang chairman sang LPTRP team amo mismo ang Local Chief Executive.
Dapat kwaon sang LGU ang official inputs/comments sang tanan nga stakeholders sa tagsa nila ka hurisdiksyon sa pagpreparar sang LPTRP. Ang stakeholders ginalakipan sang, apang indi limitado sa, commuter groups, transport groups, kag sa academe suno sa nasaad sa DILG-DOTr JMC No. 001 Series of 2017.
Madamo na sang nagpadala sang pangabay kag pagkonsiderar nga ipaiway anay kag tun-an sing maayo antes ipatuman ang LPTRP apang nangin bungol kag wala sang sabat gikan sa luyag maathagan.
Apang pursigido gid ang syudad sa pagpatuman sini. Imbis nga kombenyente, nangin inkombenyente, mas nagdugang ang huol kag pagsalangisag sang pasahero.
Nagpangabay na sadto ang 13th Sangguniang Panlalawigan paagi sa resolution nga ginduso ni Board Member Ramon Sullano, kag ini amo ang Resolution No. 2022-134 nga naaprubahan sadtong Marso nga nagapangabay nga kuntani ipaiway anay sang Iloilo City Government ang pagpatuman sang LPTRP ilabi na nga sagunson ang pagsaka sang presyo sang gatong.
Kon may konsultasyon nga ginhimo ngaa madamo ang nagareklamo, kaangay sang mga vendors, drivers, commuters kag pila pa gid ka mga sektor nga nagaagunto sa matag-adlaw sa huol nga gintuga sang pagligwat sang mga ruta.
Nagalaum kita nga kuntani ginpabilin ang daan nga ruta, gindugang lang ang bag-o nga mga ruta, ginpabuslan sang mga jeep nga taga-syudad ang ginarutahan sang taga-probinsya pasulod sa syudad, kag gin-amat-amat ang pagpatuman sini agud nga indi mahinalian ang mga pasahero kag wala sang pagtublag sa naandan nga pagsinarayo.
May panahon pa nga balikdon sang syudad ang bakho sang mga pumuluyo, pamatian ang ila pisngo, kag alay-ayon sila agud nga indi magsubsob sa tuman nga kapigaduhon sang pangabuhi.
Lubos naton nga mahangpan ang katuyuan kag pagbalay sang LPTRP kon anon sibawon ang kaundan sini sa diri nga link: https://www.dilg.gov.ph/PDF_File/reports_resources/dilg-reports-resources-2017112_2cf0f97098.pdf
Hatagan naton sang igtalupangod, padayon ang pagpabati sang aton tingog agud nga mabalikdan kita sang syudad kag mahatagan sang alibyo ang matag-adlaw naton nga ginaagunto bilang commuters. (bertladera@gmail.com/PN)
