MAKAKILIBOT kag masubo ang nagakatabu sa aton mga kilala tungod nga hinali nga nagakadula sa sini nga kalibutan bangud sa heart disease.
Mas madasig kita nga makahibalo sa kon ano ang natabu sa ila bangud sa kadasigon man sang impormasyon nga nagadaludo sa social media.
Kon makabati kita tuhoy sa ila hinali nga kamatayon, masami kita nga nagapamangkot kon ano ang kabangdanan kag ang masami nga sabat amo ang tungod sa heart attack ukon myocardial infarction.
Gilayon man kita nga nagataupangod sa kon ano ang iya nangin bisyo, kon masami nagapanigarilyo, naga-inom sang makahulubog nga ilimnnon, ukon nagakaon sang mga pagkaon nga mantikaon ukon maalat kag iban pa.
Gina-usoy naton pabalik kon ano ang ginabatyag sang partikular nga indibidwal antes natabu ang iya hinali nga kamatayon.
Luyag naton tumuron ang health condition kag lifestyle sang isa ka tawo kon bala may daku ini nga kabangdanan sa hinali niya nga kamatayon.
Mas angay nga magpangaman kita paagi sa pag-usisa sa posible nga kabangdanan kag kon paano kita makalikaw kag indi maaguman ang kaangay nga kahimtangan.
Base sa ginbalhag sang Statista Research Department sadtong Nobyembre 19, 2021, ang probinsya sang Iloilo may pinakataas nga numero sang heart disease cases sa Western Visayas nga naglab-ot sa 1,906 sa kapin 10,530 ka heart disease cases sa bug-os nga rehiyon.
Nahibaluan nga ang ini nga datus sang heart disease cases sa Western Visayas region sang Pilipinas ang nabalhag sang tuig 2017 kag sang tuig 2019 lamang natipon kag ginbalhag sang Statista Research Department.
Nagasunod sa listahan ang Bacolod City nga may 1,525; Iloilo City nga may 1,248; Negros Occidental nga may 969; Aklan nga may 948; Antique nga may 678; Capiz nga may 592; Roxas City 491; Cadiz City nga may 278; San Carlos City nga may 274; Bago City nga may 217; Guimaras nga may 204; Escalante City nga may 188; Silay City nga may 169; Kabankalan City nga may 167; Sagay City nga may 141; Himamaylan City nga may 138; La Carlota City nga may 116; Talisay City 95; Victorias City nga may 89; Sipalay City nga may 50; kag Passi City nga may 44.
Tion na nga makamarasmas kita kag maghalong sa aton mga ginakaon. Indi kita magpadala sa kanamiton sang pagkaon nga puno sang mantika kag asin.
Dapat kita nga magpabalhas, mag-ehersisyo bisan maglakat-lakat lamang agud nga magsirkular ang aton nga dugo. Indi man kinahanglang nga mag-gym gid ukon mag-uyang sang malawig nga panahon sa pag-ehersisyo tungod bisan ang paglakat sa kapin 15 tubtub 30 minutos ang may daku na nga benepisyo para sa aton ikaayong-lawas. Indi kita dapat magtinamad sa paglakat ukon magbatyag sang indi komportable kon kita ang ginabalhas. Manami nga patimaan nga maayo ang kondisyo sang aton lawas kon kita ang ginabalhas.
Ang paglakat sang 15 tubtub 30 minutos ang mas bentaha kag mas maayo kaysa sa pagdalagan sa bug-os nga track oval sa sports complex.
Indi man angay nga pabudlayan gid naton ang aton kaugalingon ukon pakapuyan lamang nga matawag naton nga naga-ehersisyo kita. Bastante na ang kalmante nga paglakat-lakat.
Hagan-hagan man kita sa pagpanigarilyo. Sadto pa, kahibalo na kita nga isa sa kawsa sang balatian amo ang malain nga madulot sang sigarilyo.
Ginapanugyan man ang paghagan-hagan sa pag-inom sang makahulubog nga ilimnon tungod nga ang tanan nga sobra sa aton lawas may matuga nga indi maayo. Maathag man nga may benepisyo ang pag-inom sini apang ang sobra makatuga naman sang balatian.
Likawan man ang masami nga pag-inom sang softdrinls tungod nga kargado man ini sa kalamay kag ang sobra nga kalamay may malain man nga madulot sa aton lawas.
Halungan gid naton ang aton lawas, indi naton paghatagan sang huol ang aton korason kag tanan nga internal organs. Dapat kahibalo kita magpamati sa aton lawas, mangin sensitibo kita kon may tuhay kita nga matalupangdan kag gilayon nga hatagan sang atensyon. Indi naton pagpabay-an bangud makibot na lamang kita nga nagdaku na ang problema kag indi na masapar pa bangud wala nag-abot na sa punto nga wala na sang may mahimo ang medisina.
Ang nagakatabu sa aton palibot, ang hinali nga pagtaliwan sang aton mga kakilala, abyan man ukon himata, ang patimaan na kag paalinton sa aton nga dapat naton talupangdon ang aton kaugalingon.
Indi kita magpadala sa kasakuon kag kalimtan ang kaugalingon. Samtang may panahon dapat naton nga talupangdon kag halungan.
Amligan ang lawas agud sa balatian kag risgo makalampuwas. Halungan ang korason agud nga maglawig pa ang aton kabuhi sa sin inga kalibutan. (bertladera@gmail.com/PN)
