NI KIS-A wala ini natabo sa panahon sang Panay Electric Company. Kon may problema sadto sa brownout nagakatabo ato sa pila lang ka lugar kag sa sulod lang sang pila ka oras nga ma-tolerar sang mga pumuluyo kay dayon man balik sang kuryente.
Sang Huwebes, naka-experyensya ang bug-os nga Panay (Iloilo, Antique, Capiz, Aklan), Guimaras kag Negros sang brownout sa sulod sang at least 7 ka oras tubtub mga a las 11 sa gab-i.
Nagbalik ang kuryente kag liwat ugaling nag-brownout sang mga a las 3 sang kaagahon sang Biyernes kag tubtub na sa halos bug-os nga Sabado. Kag pakadto pa gani sa Domingo.
Samtang, masami man may mga naga-blackout sa mga franchise areas tungod kuno sa maintenance work. Nagalab-ut ini sang 12 ka oras nga wala nagakatabo sadto sa Panay Electric Company.
Kag ina sang wala pa ang 2001 EPIRA Law (Electric Power Industry Reform Act), nga may goal kuno sang total electrification sa pag-abot sang 2022, supply security kag affordability sang kuryente paagi sa mas malawak nga privatization sang electric industry halin sa generation, transmission kag distribution samtang ginapasalig ang padayon nga energy industry competitiveness sa aton ekonomiya. Pero ano gid bala ang natabo?
Ang natabo pa gani amo ang supply insecurity, nga ang malala gid nga natabo amo ang blackout sa bug-os nga Panay, Negros kag Guimaras sadtong Hwebes tubtub Sabado, nga gina-consuelohan lang sing isa tubtub tatlo ka oras nga kuryente now and then.
Padayon man ang mataas gihapon nga electric bills. Nangin-hostage man kita sang monopliya sang National Grid Corporation of the Philippines (NGCP), ang private corporation nga natugyanan sa pag-operate sang gov’t-run National Power Corporation, nga nagapadalagan indi lang sang power generation kag distribution kundi pati na sang transmission sa ginatos ka lawig nga transmission lines nga, sunu kay anay Iloilo Press Club president Lemuel Fernandez, “subject to faults, calamities, anomalies ang disturbances, manmade and natural”.
Tungod sini, sunu pa sa iya, daw gina-rasyunan lang ang nagakalain-lain nga mga grid sang power sang NGCP nga kon san-o lang luyag sini. Indi katulad sadto nga may bilateral agreement ang PECO sa Panay Power Corp. kag sa Panay EnergyDev’t Corp agud mag-serve lang sang power needs sang PECO para sa siyudad sang Iloilo.
Sunu gani sa isa pa naton ka source, ina tungod nagakini kuno sa imported oil ang NGCP. Gali kay agud sige mapasanyog gihapon ang lokal nga coal production, nga environment unfriendly, sang mga private corporation, samtang wala gina-obligar sing maayo ang pag-produce sang kinahanglanon nga renewable energy, katulad sang hydropower kag solar power nga labi naton kinahanglan sa karon agud maaway ang ClimateChange. Daw ginahaso lang kuno gani ang EPIRA LAW sining private power corporations. Kag, in effect man, wala man gali pulos ang EPIRA LAW kag dapat na ma-abolish.
***
Samtang, tungod sang malawig nga brownout diri sa siyudad sang Iloilo sang Sabado may mga 50 ka panimalay ang nasunog sa PalaPala 2 tungod sa kandila nga gingamit agud masigahan ang isa ka puluy-an.
Malawig man ang pag-antos sang mga pumuluyo. Nanimaho ang mga lulutuon nga mga isda kag karne nga sulod sang mga ref sa mga puluy-an kag mga tindahan nga kinahanglan ang cooling system.
Indi makagamit ang madamo sang ila mga celfone tungod wala sing kuryente para maka-charge. Halos na-paralyze man ang mga komunikasyon sang mga eskwelahan, mga upisina, kag mga negosyo nga nagakinahanglan sang internet. Sa aga na lang gani ginapa-eskwela ang mga estudyante tungod sa sobra nga init sa palibut.
Naglala ang may balatian nga asthma kag iban pa nga kasubong nga balatian tungod sa sobra nga init sa palibut kay wala man sing bentilador nga magamit. Sa siyudad sang Iloilo nagdangat na gani sa 42 degrees Celsius ang heat index nga dala sang init kag sang mataas nga humidity.
Madamo man seguro ang na-damage nga mga TV kag electronics gadgets, lakip na ang mga ref kag iban pa nga gamit nga sensitive sa power fluctuations.
Subong man ang mga heaters, motors, kag iban pa nga HVAC (Heat, Ventilation and Air Conditioning) components nga sensitive sa power surge.
Lakip na ang madamo nga appliances katulad sang mga washers, dryers kag microwaves nga kontrolado sang micrprocessors nga “extremely vulnerable” sa voltage variations.
Subong man ang mga lights, clocks, timers sa tion sang power outage tungod ang power surge maka-damage sa ila. Etc./PN
