SOBRA-sobra kita kadamo nga wala pa kahibalo kag naka-intiendi kon ano ining Sovereign Wealth Fund (SWF) nga luyag tawgon ni Presidente BBM kag sang Kongreso nga Maharlika Fund.
Lakip man gani seguro ang aton mga kongresista kag mga senador nga daw mga lipong nga bangros nga sunud-sunuran lang sa mga poderoso sa ibabaw.
Ang mga Maharlika sa panahon sang aton kalolohan amo ining mga katapo sang ila sosyedad nga nagahari sa mga kubos nga ginahimo lang nila esklabo. Salamat kay wala gid mapatuman ni Diktador Marcos ang pag-ilis sang ngalan sang Pilipinas sa Maharlika tungod sa Edsa Revolution.
Syempre indi naton luyag matabo liwat ini, although ang pila sa aton naga-esklabo gihapon sang madamo ta nga mga pumuluyo gamit ang ila private army kag mahigko nga manggad.
***
Tungod sining kakulang nga ihibalo sa state-owned SWF, luyag naton diri dalhon sa bulig sang aton research kon ano gid ini.
Ang Norway ang nagpanguna sa pagpasanyog sang SWF nga naggamit sini para pang-invest sadtong 1996. Ang purpose nila sini amo ang mag-build-up sang manggad halin sa surplus nga earnings nila halin sa oil kag gas kag i-invest sa bonds, treasury notes, shares kag iban pa.
Panagang nila ini batok sa pag-collapse sang ila ekonomiya sa indi na mapunggan nga pagkaubos sang ila oil kag gas reserves sa sige man baligya sini, nga mayor gid ginasaligan nila sa pag-sustain sang ila ekonomiya, kag magamit nila ining SWF sa amat-amat man pag-diversify sang ila economic concerns.
Sunu sa Sovereign Wealth Fund Institute, ang Norway isa sang pinakadaku nga investor sa stocks (share of ownership) nga nagapanag-iya sang $667 Billion ka shares sa sobra 9,000 ka kompaniya worldwide, lakip na ang Apple kag Microsoft.
Ang pila pa ka nagapanguna nga mga pungsod sa pagtukod sang SWF nga gina-finance sang oil kag gas amo ang Abu Dhabi, Kuwait, Saudi Arabia kag Qatar. Ini nga mga pungsod mayor nagasalig sang ila ekonomiya sa ila natural reserves nga oil kag gas.
In fact, ang Saudi Arabia sa karon amat-amat na gani tukod sang mga proyekto sa enerhiya halin sa solar kag wind energy. Pati na gani ang pag-producir sang Green Technology.
Ang Japan naman gaproblema sa madasig pagdaku sang iya elderly population kag amat-amat paghuyang sang iya workforce kag ginagamit sini ang iya SWF agud maseguro ang ila pension fund kag pagpasanyog sang labor kag individual enterprise market.
***
In other words, ang importante gid nga role sang SWF amo ang magpadayon sang mga priority programs sa ila survival paagi sa ila surplus earnings nga indi mahimo sang iban nga economic activities, katulad sang limitado nila nga domestic individual enterprises kag foreign trade.
May amo man bala kita nga mga problema sa aton pungsod agud itukod ang SWF tungod amo gid lang ini ang makabulong sa aton ekonomiya?
Well, wala kita sing surplus nga matudlo agud itukod ang SWF. Obvious indi bala? Wala man kita sang economic concern nga mayor gid naton ginasaligan agud kahadlukan gid sing lubos ang pag-collapse sang aton ekonomiya. Diversified man ang aton economic concerns kon diin makakita sing solusyon dira mismo sa ining mga economic concerns nga indi kahadlukan ang pag-collapse sang aton ekonomiya tungod lang sa isa ka economic concern katulad sang oil kag gas.
Wais man ang aton mga ekonmista sa foreign trade kay trade balancing ang aton hampang. Segurista man ang aton economic experts sa pag-pautang sang government development funds halin sa Land Bank, DPB, kag pati na halin sa Pag-IBIG, sa negosyo sa bonds, treasury issues kag iban pa nga financial transactions.
In fact, delikado gani ang luyag sang iban nga gamiton ang mga pondo sang SSS, GSIS kag kasubong nga mga security funds kay base ipuslit nila ini sa IRR sang Maharlika Fund Law, kag madisgrasya pa ang mga pondo sang mga retirees kag welfare beneficiaries katulad sang 4Ps.
Out of place naman kita sa pagpasanyog sang aton SWF. Yara na ang mga mas dalagku nga mga SWF. Mga 40 ini sila tanan kag segurado indi kita maka-compete sa ila.
Wala naman naton ginapabay-an ang aton mga utang. Gina-privatize naman gani naton ang pila ka government entities, katulad sang NAIA kag Iloilo Internatrional Airport, agud makuhaan sing income kag buhis kag ma-improve ang operations sini. Ginapatuman man naton sing maayo ang magpasanyog sang agricultura, infra, environment kag away sa Climate Change.
Ti, ano pa ang aton kinahanglan sa Maharlika Fund? Para sa pulitika kag agud makwartahan sang mga corrupt?/PN
