ROBERTO ‘BERT’ LADERA
LIWAT nga nabuhi ang paglaum sang mga Ilonggo sang nabatian nga ginbungat ni Presidente Bongbong Marcos sa ginhiwat nga State of the Nation Address (SONA) ang tuhoy sa Panay-Guimaras-Negros (PGN) Island Bridges Project.
Nahibaluan nga isa sa mga priority projects sa idalom sang Build, Build, Build Program ni anay Presidente Rodrigo Duterte ang ginaduso nga PGN Island Bridges Project. Ginpahigad lamang ini sang nag-igu ang coronavirus pandemic sang tuig 2020.
Mas manami pamatian nga namitlang naman ini karon kag kabahin sang Build Better More program sang Marcos administration.
Bisan sin-o man sa aton ang nalipay gid bangud nga daku ang madulot sini sa aton kabuhi, palangabuhian, kag pagsinarayo. Ginapanan-aw naton nga mas mangin mahapos ang pagbiyahe sa tunga sang sini nga mga probinsya. Bisan ano man nga oras makapadulong kita sa dapat padulungan nga wala sang pagpang-alang-alang bangud nga may yara na sang maagyan agud makatabok sa katupad nga probinsya.
Mas mangin madamo ang turista sa tatlo ka probinsya, magatabok-tabok lamang, kag makatuga ini sang daku nga pagtin-ad sa industriya sang turismo. Indi na matahap ukon mahadlok ang mga turista nga magpadulong sa Guimaras bangud may mas luwas na nga alagyan padulong didto.
Nadumduman ko lang nga may dumuluong sadto ako nga nasugilanon nga nahadlok sila magsakay sa sakayan nga may katig tungod nga indi sila mabayaran sang insurance sa ila pungsod kon madisgrasya sila bangud nga wala nasakop diri ang sahi sang sina nga sakayan. Mas ginapili nila sadto nga sakyan ang wala sang katig kag kon kaisa nagarisgo na lamang sila agud nga matigayon ang ila katuyuan nga makadala sang programa kag proyekto sa ila natumod nga mga benepisyaryo.
Kon may taytay na, mas magadamo ang turista nga magatabok padulong sa Guimaras, lauman ang mas pagtin-ad sang ila industriya sang turismo kag ekonomiya.
Mas mahapos ang bayluhanay sang produkto sa tunga sang tatlo ka probinsya kag posible nga makatabok sila bisan medyo malain ang panahon. Kahibalo kita nga sablag sa pagbiyahe sang mga sakayan ang malain nga panahon nga nagatublag sa kalalawran.
Nagalaum kita nga may daku nga pagbag-o nga matabu sa tion nga magtindog na ang taytay sa tunga sang tatlo ka probinsya.
Nahibaluan nga ang bug-os nga ruta nagalaba sang 32.47 kilometers, nga ginalakipan sang duha ka sections nga amo ang Section A (13 kilometers nga Panay-Guimaras bridge) kag Section B (19.47 kilometers Guimaras-Negros bridge).
Base sa project profile, ang Iloilo/Panay-Guimaras Bridge maga-umpisa sa Leganes, Iloilo kag magadangat sa Buenavista, Guimaras.
Sa pihak nga bahin, ang Guimaras-Negros Bridge maga-umpisa sa San Lorenzo, Guimaras kag magadangat sa Pulupandan, Negros Occidental.
Ang Panay-Guimaras bridge may yara sang sea-crossing bridge length nga 4.97 kilometers samtang ang Guimaras-Negros bridge may 13.11 kilometers nga sea-crossing bridge length.
Suno sa National Economic and Development Authority (NEDA) 6, ang konstruksyon sang P189.53 billion Panay-Guimaras-Negros (PGN) Island Bridges Project maga-umpisa sa tuig 2025.
Ang pagsambit ni Presidente Bongbong Marcos sang sini nga proyekto sa iya nga SONA nagapatimaan nga nagaligid na ang proseso, nasuguran na kag may ginahulat na lang nga tion, kag may dapat na nga lauman ang mga pumuluyo.
Maathag man nga nakabaton ang proyekto sang tanan nga ginakinahanglan nga lokal nga pag-endorso sang provincial, municipal kag city councils sang tanan nga apektado nga mga lugar.
Naumpisahan na ang Detailed Engineering Design (DED) sang sini nga proyekto kag ini ang magalawig sang 18 ka bulan, may notice to proceed na sadtong Mayo 2023.
Suno naman sa Department of Public Works and Highways nga ang engineering service sang 32.47-kilometer Panay-Guimaras-Negros Island Bridges ang nasakop sang US $56.6-million loan gikan sa Korean government sa idalom sang Economic Development Promotion Facility (EDPF) nga isa ka bag-o nga Official Development Assistance (ODA) loan program sang Korean government.
Masiling naton nga indi na ini damgo lamang. May mga papeles na nga nagahulag kag naumpisahan na ang proseso. Madamo naman sang mga investors ang intresado sa sini nga proyekto ilabi na nga nakita nila nga may ikasarang ang gobyerno nga magbayad sa iya pagahulamon nga kwarta agud igasto sa sini nga proyekto.
Kabay pa nga indi mamentaha ang iban kag patalbuhon ang presyo sang ila duta sa Guimaras nga daw kaangay sang hot cake, tuman ka bakal, kag madamo ang nagatuyo nga makaangkon sang duta nga mapatindugan sang balay kon sa diin sila makapaliwa-liwa.
Madamo na sang nagaminsar sang ila mangin negosyo, sang ila mangin puluy-an, sang ila mangin propyedad sa probinsya sang Guimaras. Magadaludo ang investment kag magatin-ad ang isla sa tion nga may maga-angot na nga taytay sa iya gikan sa Iloilo kag Negros.
Ginahulat na ang katumanan sang taytay nga makahatag sang pagtin-ad. Indi na mangin madugay ang paghulat tungod ang Marcos administration sensiro kag pursigido sa paghatag sang katumanan sa tuman ka daku kag mapuslanon nga proyekto. (bertladera@gmail.com/PN)
