NAGAPADULONG na ang paskwa. Mabatyagan na ang kapinasahi sang panahon nga amo ang tion sang pagka-maalwan, paghatag sang regalo, pagpa-ambit sang grasya, kag pag-ulikid sa mga ginakulabos sa pangabuhi.
Indi na kita bag-o sa sini nga sitwasyon tungod kabahin na ini sang aton kultura kag dinag-on na naton nga ginasaulog kag ginapasa-pasa sa nagasunod nga mga henerasyon.
Apang, ang aton nga kaalwan indi lamang sa panahon sang paskwa. Mabatyagan man ini sa tanan nga sahi sang panahon kag sitwasyon kag dapat naton ini nga ipadayon. Dapat indi madula ukon magkul-aw ang aton pagka-maalwan.
Yara karon sa ika-98 nga pwesto ang Pilipinas sa bug-os nga kalibutan kon kaalwan ang istoryahan sasdtong 2022 kag makita ini sa World Giving Index 2023.
Base sa survey nga ginpatigayon sa 142 ka mga pungsod, ang mga Filipino may yara sang index score nga 34, mas manubo ini kon ikumparar sa global score na 39.
Suno sa pagtuon, kapin sa 57% sang mga respondents gikan sa Pilipinas ang nagsiling nga ginabuligan nila ang mga estranghero, 12% ang nagsiling nga naga-donar sila sang kwarta sa mga charity, kag 34% ang nagahatag sang boluntaryo nga tion para sa organisasyon.
Matuod, kadamuan sa aton ang mahuyugon maghatag sang aton hamili nga bulig sa mga estranghero. Wala kita nagatalikod kag nagapabaya kon may maghingyo sa aton sang bulig basta aton lang nga masarangan ukon pwede naton nga matigayon.
Mas maalwan ang mga tawo nga yara sa kaumhan, nagatan-ay sila sang tubig, pagkaon, espasyo kag tion sa mga nagapalapit sa ila. Ini ang ang kinaiya nga ginakakunyagan sang mga dumuluong nga nagapadulong diri sa aton pungsod.
Apang, kahibalo bala kamo nga nasambit nga pagpanalawsaw nagapanguna ang Indonesia sa world ranking para sa pang-anum ka sunod-sunod nga tuig nga may yara sang index score nga 68.
Ginsundan ini sang Ukraine nga may 62, Kenya nga may 60, Liberia nga may 58, kag Estados Unidos nga may 58.
Ang Poland amo ang pinakakulihot sa mga pungsod nga may pinakamanubo sa pagtuon nga may index score nga 15.
Ginabulubanta nga 147,186 ka mga respondent ang nagpasakop sa survey.
Ginatakus sang World Giving Index ang kaalwan sang mga respondent paagi sa pag-examine sa tatlo ka aspeto sa pagka-maalwan nga amo ang pagdonar sang kwarta, pagbulig sa mga estranghero, kag pagboluntaryo para sa organisasyon.
Suno sa report, ang average sang positibo nga mga pagresponder gina-isip para sa kada pungsod agud mahibaluan ang iya index score kag global ranking. Ang mataas nga iskor nagapatimaan nga mas madamo nga populasyon ang nagpakigbahin sa paghatag.
Ginahiwat sang Charities Aid Foundation ang WGI. Isa ini ka charity nga naga-operate sa UK kag sa bug-os nga kalibutan.
Ginalantaw nga nangin mas maalwan ang mga pumuluyo tungod sa Covid-19 pandemic. Madamo sang pumuluyo ang nag-ulikid sa ila isig-kapareho, nagtuhaw ang pila ka mga lihok nga nagatipon sang mga pagkaon kag kinahanglanon agud nga mahatag sa mga komunidad nga napaidalom sa quarantine.
Maathag man nga sadtong 2022, sa panahon sang pandemya, nagbinuligay gid ang tanan agud nga makalampuwas sa sini nga palaligban.
Mas nagpangibabaw ang kaalwan sang kada isa. Bilang katapo sang komunidad, natun-an naton nga dapat ulikdon ang kahimtangan sang kada isa.
Ang resulta sang pagtuon isa lamang ka pamukaw sa aton agud nga ipabilin naton nga nagadabdab ang kaalwan sa aton mga balatyagon. Bisan pa sa paglipas sang pandemya, dapat indi makul-aw ang ini nga balatyagon naton sa aton isig-kapareho kag sa sin-o man nga nagakabagay nga buligan.
Indi man kinahanglan nga takson sang pagtuon ang aton kaalwan kag ikumparar sa iban nga pungsod. Kon kabus kita sa ila talaksan, importante nga takus kita sa aton balatyagon.
Sa sini nga panahon sang paskwa, wala sang talaksan ang kaalwan. Ipaambit ang sarang nga mapakigbahin sa iban. Mangin palaagyan agud nga mabatyagan man nila ang kalipay kag kabugana sang sini nga panahon.
Magamag-an ang mabug-at nga pangabuhi kon mangin maalwan kita. Makahatag sang kalipay ang yuhom sang iban nga tawo nga makabaton sang grasya, kag mas mabugayan ang kahibalo mag-ulikid sa iya isig-kapareho.
Indi malipat nga magpaambit sa kon ano ang may yara sa imo. Bisan gamay lang ina nga bagay ukon pagkabutang, daku na ina para sa nagakinahanglan. Wala nasandig sa balor ang ginahatag nga pagkabutang, kundi sa kabubut-on sang nagahatag.
Sa sini nga nagahilapit nga paskwa, angay nga pamangkuton ang kaugalingon kon maalwan kita sa iban nga tawo, sa aton pamilya kag sa aton mismo nga kaugalingon.
Kon dalok ka sa imo kaugalingon nga lawas, sigurado nga mangin dalok ka man sa iban nga tawo.
Agud nga mangin masulhay ang pagsulod sang grasya, dapat mangin maalwan sa kada isa. (bertladera@gmail.com/PN)
