SA ADLAW nga ini, Hunyo 12, ginaselebrar naton ang ika-126 nga Independence Day sang pungsod. Mabuhay ang Filipinas nga bisan kayut lang may kagat sang guyom nga subay nga bisan ang elepante ginataranta! Gani indi gid magpaniguro sa ila pag-abusar ang mga bantitu!
***
Ginapalab-ut man anay naton ang aton mainit nga pagtamyaw sa mag-asawa Loreto âEtongâ
Sumbang kag Rebecca âBecâ Mateo-Sumbang sa okasyon sang ila 50th Wedding Anniversary nga ginhiwat sadtong ugto sang Hunyo 8 sa isa ka hotel sa Diversion Road.
Malapit sa isa ka gatos nga mga himata sang mag-asawa kag mga abyan ang nagtambong sa pagtamyaw kag pag-upod sa kalipay sang mag-asawa sa ining apat ka oras nga okasyon.
Nagpauli gid sa Iloilo City si Inday Malou, solo nga anak nga babaye sang mag-asawa nga isa ka nurse sa Estados Unidos, agud i-sponsor ining Golden Wedding Anniversary kag matamyaw sing personal ang iya palangga nga mga ginikanan. Dala diri ni Inday Malou ang duha ka teenage nga kabataan â lalake ang magulang kag babaye ang manghod.
Wala ka upod si Odie, ang bana ni Inday Malou, tungod indi niya mabayaan ang iya trabaho sa Estados Unidos kon diin nagapuyo na sila. Apang gin-representar siya sa okasyon sang iya tiya nga pirme lang gayuhom kag maabi-abihon nga si retired Judge Amelia del Rosario upod ang iya bana.
Sa trabaho ang magulang nga si Raymond, nga isa ka kapitan sa international ship, gani ginpaabot lang niya ang iya panamyaw sa mga ginikanan kag mga bisita paagi sa video call sa daku nga screen, nga ginpalakpakan gid sing mga nagtalambong.
May ginhiwat nga diutay nga programa. Dayon nagpanyaga na ang tanan, nga ginsundan sang paghatagay sang mensahe sang pagpangibulahan kag paghanduraw sang masadya nga nagliligad. May naglinahugay kag ugaling nagseryoso sa pagkilala sang maayo nga pag-upod sang mag-asawa nga makahatag sing mabungahon nga leksyon sa may luyag man magminyo sing malipayon.
Tapos sina nagsinadya na ang tanan sa kantahan kag sinaot-saot upod sa matahum nga tokar sa gitara kag ambahanon ni Richmond, isa ka kilala nga buscar singer sa siyudad, nga apo sa hinablos ni Mrs. Sumbang.
Nagpaalamay na ang tanan nga nabulong ang kahidlaw sa isa kag isa sa ila liwat pagkinitaay.
Congratulations Etong kag Bec!
***
Sa aton mayor nga problema sa pagkaon – halin sa humay (unmilled rice) pakadto sa bugas (milled rice) tubtub sa pagkaon sini (cooked rice) sa lamesa – daw importasyon na gid lang ang solusyon nga nakita sang aton gobyerno.
Gintukod ang National Food Authority (NFA) agud ma-proteksyunan ang aton rice production kag pangabuhi sang mga 2.5 ka milyon naton nga mga mangunguma kag ang mga kubos nga manugbakal sang bugas sa merkado.
Isa ka poder sini ang ma-control ang pagbakal sang bugas sa luas nga obligasyon man sini. Samtang sige man ang trabaho sang Dept. of Agriculture agud mapasanyog ang aton industriya sa pagpanguma.
Ugaling, wala man kuno ini nakabulig sa pagpa-unlad sang pangabuhi sang mangunguma kag pagpanubo sang presyo sa merkado, nga daw ang NFA gid lang ang balasulon.
Gani, gindihon kag ginpatuman ang Rice tarrification Law agud buksan ang importasyon sa pribado nga mga negosyante.
Ang buhis (tariff) nga makuha kuno sa importasyon ibutang sa âenhancement fundâ para ibulig gasto sa problema naton sa rice production.
Pero, problema gihapon ini, kay ang matuod nga problema naton amo ang âself-sufficiencyâ sa bugas nga tubtub lang sa tikal sang aton mga pulitiko nga makahatag tani sing maayo nga pangabuhi sa mga mangunguma kag sang aton mga manugbakal bugas sa merkado.
Kon may mahatag man nga âenhanced fundingâ sa mga mangunguma, sunu gani sa farmers, utay-utay man ang pagpanghatag nga gina-timing lang sang mga pulitiko sa gapalapit nga eleksyon agud ma-corrupt man gani ang mga bumoloto. Kag pagkatapos sina, gutom naman!
Gamantener man sang barato kuno nga Kadiwa rice (PhP29/kilo, nga kubos sa ginpangako nga PhP20/kilo) ang mga manugbakal nga pila man lang ang makapulos kag kon san-o man lang.
Ano abe kon ibalik naton ang Green Revolution nga programa ni Makoy, nga despite sa kabangis sang iya martial law, maayo gid man nga programa ato, kon san-o naka-export pa kita sing bugas sadtong 1972 tubtub 1980.
Of course, amat-amat ini naglay-ud (sour up) tungod nagpa-intu si Makoy sa iya mga cronies nga tagaan prioridad ang ila export sa pineapple, niyog, kalamay, kag mais.
Kag nalipatan na ni Makoy ang Green Revolution tungod man sa padayon nga panglagas niya sa political opposition nga nagdugang man pagamo sa pungsod.
Ti, ano abe kon i-prioridad naton liwat ining Green Revolution nga programa, samtang ibalik man sing lubos ang poder sang NFA?/PN
