NATALUPANGDAN man ninyo nga amat-amat naman nga nagakitid ang mga dalan bangud sa nagapamulak nga mga food cart kag tapangko nga nagaplastar sa kilid sang mga dalan?
Nalipat na ang kalabanan sa ginmandu sadto sang Duterte administration nga dapat hawanan ang dalan agud nga indi makasablag sa iba, ilabi na kon may magtuhaw nga emerhensya.
Ang kitid nga alagyan nagapabudlay sa mga pumuluyo nga makagwa kag makasulod sa isa ka lugar. Nagahinay-hinay, nagapangalihid, naga-andam agud nga wala sang may masagairan ukon masalapay nga tawo ukon pagkabutang.
Manami lantawon ang dalan nga wala sang sablag kag tayuyon ang dalagan sang mga salakyan, wala sang may matuga nga huol kag indi maatrasar ang mga estudyante kag trabahante.
Apang, indi man naton madingot ang espasyo sa kilid sang dalan para sa mga nagabaligya para mabuhi. Kinahanglan man nila nga makabakal sang ila kalan-on kag kinahanglanon. Angay lang nga may yara sang madihon nga regulasyon agud nga wala sang may maapektuhan kag wala sang may masablagan sa dalan.
Tion na nga mag-akto ang lokal nga pamunuan paagi sa pagplastar sang mga regulasyon nga makabulig sa tanan nga naga-usar sang dalan.
Ginasuhestyon naton nga dapat hugton ang patakaran nga ipatuman nga dapat wala sang may nagaparking nga motorsiklo, traysikol kag salakyan sa kilid sang dalan. Ginpasangkad ang dalan para magsulhay ang ilig sang trapiko, indi ina para may parkingan sila ukon himuon nga drive-thru sa ila negosyo.
Kinahanglan lang naton sang regulasyon.
Dapat hatagan sang alagyan ang mga tawo nga nagalakat sa dalan, indi pagbalabagan sang baligya nga nagaresulta sa paglakat sang tawo sa kilid na ga bahin mismo sang karsada nga para na sa salakyan kuntani.
Dapat may regulasyon kon ano oras sila makaplastar kag kutob sa ano nga oras lang sila makabaligya.
Dapat nga wala sang palapad-lapad ang lamesa kag indi dapat magsakop sang lugar para sa tawo ang ipahamtang nga mga tulungtungan ang baligya.
Dapat nga may permit sila sa syudad agud nga mangin patas man sa iban nga negosyo kag nagabaligya nga naga-obligar sa pagbayad sang buhis.
Sa bahin sang mga ambulant vendor ukon sa cart business, dapat may permit man sila, dapat may sanitary permit – ilabi na kon pagkaon ang ginabaligya, kag may oras man kon san-o sila pwede makapwesto sa ginadesignar nga lugar. Indi dapat bisan diin lang makapwesto, kon sa plaza, dapat may porsyon kon sa diin sila makaplastar. Indi pwede sa alagyan sang mga dalanon tungod makatuga ini ang kagutok sa mga nagalabay nga salakyan.
Kon lantawon, duha ang sahi sang nagabaligya – ang ambulant vendor kag ang may lamesa nga nakapwesto.
Mahapos ipatuman ang regulasyon sa mga may lamesa tungod nga sila ang residente man mismo sang barangay. Ang mabudlay amo ang ambulant vendor nga nagatuhaw sa indi mapaktan nga adlaw kag oras kag kon sa diin sila maplastar.
Dapat nga tumuron sang syudad ang mga lugar kon sa diin nagaplastar ang ambulant vendor, diin sa masami dila nagapwesto kag ano kadamo ang maakomodar sa isa ka lugar. Kahibalo kita nga kon damo na sang nagabaligya, nagasaylo sila sa iban nga lugar ukon nagapangita sang maplastaran.
Halimbawa sina amo ang Plazoleta Gay, ang mga plaza, ang esplanade, ang gate sang mga buluthuan, kag iban pa nga tilipunan ang mga tawo ukon may ginahiwat nga okasyon ukon hitabu.
Kon matun-an ini sang syudad, matumod sini ang kabangdanan sang problema kon ngaa nagakitid ang dalan kag kon ang angay nga solusyon ang ipatuman.
Itugyan sa mga opisyales sa barangay ang pagtawag sa atensyon sang mga pumuluyo nga nagatuga ang sablag ukon nagapakitid sa mga alley, sa mga footwalk kag iban pa nga alagyan sa ila lugar.
Dapat bahinan sang espasyo sa ila balay ang ila motorsiklo ukon traysikol kag indi pagtugutan nga magparking sa alagyan sang tawo.
Kon akig kita sa Tsina sa pagpati nga gina-agaw ang aton teritoryo, ngaa daw sa wala sa bungog naton ang magpanglaksam sa espasyo sang iban? Ngaa nga ginasakop naton ang alagyan nga para sa tanan? Ngaa ginakuha naton ang lugar nga indi man aton?
Kon nagakitid ang dalan, nagakitid man ang panan-awan sang iban. Nagagamay ang ila pasensya kag nagakitid man ang ila paminsaron nga kon kaisa nagaresulta sa pagbaisay kag wala ginalauman nga pagluntad sang gamo.
Ang kitid nga dalan daw kaangay sang ugat nga nagakipot kag nagatuga ang balatian. Huol ini sa palangabuhian kag magaguba sa relasyon sang magkasilingan.
Tion na nga tamdon sang gobyerno-lokal ang sitwasyon, magdihon sang patakaran, kag hugot nga ipatuman.
Nagadamo ang salakyan, madamo na ang nagabaligya sa dalan, kag sa pag-umpisa sang klase aton naman lauman ang liwat nga paggutok sang dalan. Mas malala ang sitwasyon kon kitid ang alagyan, magatuga ini sang huol sa tanan.
Indi na kita maghulat nga maglala ang problema antes naton pangitaan sang solusyon.
Magpakigbahin sa paghawan sa mga alagyan agud ang makitid nga dalan malikawan. (bertladera@gmail.com/PN)
