PANUGDAON
BY ROBERTO ‘BERT’ LADERA
NAGADAMO na ang mga bisita nga nagapadulong sa syudad kag probinsya sang Iloilo. Madamo ang luyag makakita sang nawong sang Iloilo, maka-eksperyensya sang kabuhi sang mga Ilonggo, kag makatilaw sang ginapabugal nga manamit nga mga pagkaon.
Padayon kita nga nagapaminsar kon ano pa gid ang aton pagahimuon nga mga bagay, kon ano pa gid ang makapaganyat sa mga bisita, kon ano pa gid ang aton matan-ay sa ila ilabi na nga madamo na sang ruta sang eroplano nga ang destinasyon amo ang Iloilo.
Kaangay lang sang uhong nga nagaulhot ang madamo nga mga istruktura. Nagasangkad ang mga dalan, apang ang nagaparking sa kilid sang dalan daw indi mapunggan nga nagatuga sang huol sa mga motorista kag pasahero.
Dapat nga balikan naton ang ginhimo sadto nga paghanas sa mga taxi driver bilang mga tourism frontliner. Gintudluan sila kon paano mag-atipan sa mga pasahero, ang paghatag sang kurtesiya, ang paghatag sang serbisyo kag ang angay nga sabat sa mga palamangkutanon sang mga bisita.
Naglipas na ang panahon. Madamo na sang nagbag-o. Posible ang mga ginhanas sadto nalipat na sang iya angay nga buhaton, nagsaylo na sang palangabuhian, nagpauli na sa ila lugar kag wala na nagabiyahe bilang taxi driver.
Posible man nga madamo na sang bag-o nga taxi driver, magluwas pa sa madamo na nga Transport Network Vehicle Service (TNVS) company, ukon ang ridesharing ukon app-based ride-hailing service diri sa syudad sang Iloilo, nga kinahanglan man nga hanason bilang tourism frontliners.
Kinahanglan naton nga ibalik ang paghanas sa ila tungod nga sila ang una nga persona nga nagasug-alaw sa mga bisita kag sila ang ginapamangkutan. Dapat may ihibalo sila sa mga posible nga ipamangkot sa ila kaangay sang mga lugar nga kaladtuan, mga manami nga kalan-an, mga hotel nga tiniran kag iban pa.
Ang mga taxi driver amo ang una nga makahatag sang impresyon sa mga bisita kon ano nga sahi sang lugar may yara kita.
Dapat maghulag na ang Department of Tourism kag magpakig-angot sa mga taxi operator, sa mga tourist bus operators kag mismo sa mga tourist guide.
Kahibalo kita nga may accreditation ang DOT sa mga establishment, sa mga taxi drivers kag operators kag tourist guide. Kinahanglan lang nga paaktibuhon kag ipahibalo sa tawo agud mahibaluan naton nga padayon ang ini nga sistema kag sigurado kita nga may manami nga pag-amuma nga mahatag sa aton mga bisita.
Indi man naton pagkalipatan ang mga security guard, mga janitor mga kapulisan, mga traffic aides kag iban pa nga mga tawo nga yara sa dalan nga masami ginapalapitan kag ginapamangkutan sang aton mga bisita. Importante ina sila para sa aton industriya sang turismo.
Bisan ano pa ka nami sang lugar kag namit sang pagkaon, kon makaduludla ang pag-atipan sang mga tourism frontliners, magatuga ini sang negatibo nga impresyon kag makamusing sa nawong sang Iloilo.
Dapat indi magsukot sang sobra sa tripe ang mga taxi driver ukon mamentaha sa pagsukot sa ila mga pasahero agud nga indi matap-ingan ang nawong sang aton lugar. Ang isa ka tinonto nga buhat makatuga sang malain nga impresyon sa mga bisita.
Kadungan sini, dapat may nagalibot man nga tinawo ang aton gobyerno agud lantawon ang katinlo sang aton airport kag seaport, kon mahamot kag matinlo ang mga kasilyas ukon comfort room ukon water closet.
Madasig mangin viral sa social media ang anuman nga kakulangan, kapabayaan, ukon kapaltahan sang aton mga pasilidad. Dapat nga pondohan ang maintenance sang aton mga pasilidad agud nga gilayon makay-o ang mga guba kag mapabilin ang katahum kag katinlo sang lugar.
Nasambit ko man kaina ang tuhoy sa nagaparking nga mga salakyan sa dalan nga nagatuga sang huol sa ilig sang trapiko. Kabay kuntani nga determinado ang gobyerno-lokal sa pagsaway kag pagpatuman ang aton ordinansa agud nga indi maggutok ang dalan kag mangin matalunsay ang dalagan sang mga salakyan.
Nagapasulod kita sa panahon sang paskwa kon sa diin madamo ang nagapauli, kag sa masami madamo sang gimik ang mga mall, nga nagatuga sang pagguot sang trapiko. Dapat may klaro na nga plano agud nga indi magsalangisag kag dapat naantisipar na ang sitwasyon antes mangin daku nga problema.
Mangin sagunson na ini tungod sa ginapaabot nga Dinagyang Festival. Madamo sang lauman nga mga bisita kag dapat preparado na kita sa pag-amuma sa ila.
Sa liwat, indi naton pagkalimtan kag pagpabay-an ang mga tourism frontliners nga importante sa pagpatin-ad sang aton industriya sa turismo.
Hatagan naton sila sang pagpasulabi kag pagkilala paagi sa paghiwat sang mga lihok nga para sa ila kag agud nga mahangpan nila ang ila rolyo sa industriya sang turismo. Dapat mahangpan nila nga samtang madamo ang naga-abot nga bisita mas daku ang ila maganar kag mapauli nga kita para sa ila pamilya. (bertladera@gmail.com/PN)
