TUNGOD nasakop na sang polderland (reclaimed inundated areas) kag nasarhan na ang 3/5 sang Zuiderzee Bay sang shut-off/closure dam (Afsluitdijk), ano na ang matabo sa mga shipping vessels nga luyag magsulod sa seaports sang Netherlands paagi sa sadto Zuiderzee Bay?
Manabaw ang Zuderzee Bay, apang nagamit ini sa shipping activities sa exports kag imports sang Netherlands pagkatapos nga gin-dredge ini.
Gani nagamit ini sa pagsulod kag paggwa sa duha ka seaport sang Netherlands sa border sang Wadden Sea, ang 2/5 nga bahin sang Zuiderzee Bay nga ginsarhan sang Afsluitdijk, samtang gina-reclaim ang 3/5 nga bahin sini sa sulod.
Amo ini ang Harlingen Port sa northwest coast sang Netherlands kag ang Den Helder Port sa tabuk sini sa southern end sang Wadden Sea nga ma-access halin sa North Sea. Mga regional hub ini, kon diin ginabaton kag nagagwa ang mga shipping cargoes halin kag pakadto sa kon diin man nga destinasyon nila.
Sang ulihi, ugaling, ginpamat-ud sang gobyerno nga ibalik sa orihinal nga kahimtangan ang Wadden Sea, upod ang freshwater Markermeer Lake nga nabilin nga wala ma-reclaim. Nahamtang ini sa southmost sang sadto Zuiderzee Bay malapit sa Amsterdam, nga capital city sang Netherlands.
Gin-deklarar ang Wadden Sea bilang National Park kag tourist site tubtub sa coastline sang Denmark, Germany kag Netherlands tungod sang ecological kag recreational asset sini. Ginkilala pa gani ini bilang isa ka global heritage site, nga ginabuligan conserve sang tatlo ka pungsod.
Ang Markermeer Lake ginpabilin man agud mangin freshwater reservoir kag buffer batok sa floodwaters kag drought. In fact, nagluas gani ini sa Amsterdam sang iguon ini sang drought sadtong 2003.
Nonetheless, ang pagkilala na sa Wadden Sea bilang global heritage site wala man makatublag sang operasyon sang duha ka seaport kag sang iban pa sa mga sobra 20 pa ka seaport sa Netherlands bisan pa tungod man sa pagsara sang sadtong Zuiderzee Bay.
Ang iban naman nga mga seaport wala man problema sa pag-agi sa shut-off dam tungod bukas-sara man ang mga floodgates sini kon kinahanglan. Ginasara lang ang mga ini agud tambagan ang unusual nga taas sang taob (high tide) kag storm surge.
Kon indi dira, makaagi man sila sa mga inlet kag waterway canal nga ma-access sa northwest side sang North Sea, katulad sang Den Helder Port, nga yara gihapon sa lokasyon sini nga pwede ma-access halin sa inlet nga gabukas direkta sa North Sea pasulod sa Wadden Sea.
Samtang, ang Harlingen Port isa ka importante nga industrial port sa northwest sang Netherlands nga na-locate sa Western Scheldt estuary agi sa border sang Wadden Sea halin sa North Sea.
Fortunately, para sa Antwerp Port sang kaingod nga Belgium, indi masolo sang Netherlands ang Scheldt River. Ang western lang nga bahin Scheldt River ang sakop sa border sang Netherlands, samtang ang Eastern side kabahin na sang Belgium nga ginagamit sini nga shipping route pakadto kag paggwa sa Antwerp Port dira sa Belgium.
Gani ginpabay-an na lang nga bukas ang Western Scheldt upod sa Eastern Scheldt. Gin-ugyunan na lang nila ang buligan limpyuhan kag ma-proteksyunan ang Scheldt River.
Ginbutangan na lang sang Netherlands ang kilid sang Western Scheldt sang dike nga indi kinahanglan subong ka taas sangsa shut-off dam, nga sang ulihi napataas pa sa mga 27 ka tapak.
Indi gid man ini problema kay ang Scheldt River isa ka estuary nga ga-free flow halin sa North Sea pasulod sa ngangaan (mouth) kag ga-discharge deretso sa likod sang southern Netherlands pagwa man sa North Sea. Ang Scheldt River may kalawigon nga 270 ka milya (435 km.).
***
Bangod sa padayon nga pagka-madinalag-on sang sobra 20 ka seaports sang Netherlands, nagpadayon man ang pag-uswag sang Netherlands.
Ang Rotterdam Port ginakilala gani bilang pinakadaku nga seaport sa Uropa kag world’s largest seaport sa Asya sa South Holland.
Ang Amsterdam Port kilala man sa pag-serve sang shipping needs indi lang sang Uropa kundi sang iban pa nga bahin sang kalibutan.
***
Daku nga sabat ang shut-off dam sa problema sa flooding kag storm surge sa low-lying mainland Netherlands. Nonetheless, may problema gihapon sa flooding nga madala sang excessive rain kag leak sang pagbinaha-baha halin sa mga kaingod nga mga pungsod.
So, ginpatuman ang Room for River program/project agud magsalo sang excess inundation nga indi kinahanglan punggan sang mataas nga dike kay makapataas pa ini sa storm rain inundation.
Angot diri ginapatigyon ang clearing sang winter bed nga nagasupon sa water flow sa mga suba, ang pagtuga sang mga river branches, water channels, kag flood plains agud magsalo sang wala malutsan nga baha kag inundation.
Samang indi man ini makasabat sing lubos sang pagtener sang pagbinaha-baha sa low-lying mainland, daku man ini nga bulig agud mapahagan-hagan ining problema kag matapna dayon. (May Kasugpon)/PN
