[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading heading=’LABAY MAN AKON ‘ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=”]
BY RUNJI ROCIO JAMOLO
[/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
Paglugos sa kabataan
NAGTAAS ang kaso sang rape sa syudad, kadam-an nga biktima mga bata.
Ang Iloilo City Police Office (ICPO) naka-record sang 44 ka kaso sang pagpanglugos halin Enero tubtub Oktobre karon nga tuig samtang ang January – October 2015 may 24 ka kaso sang rape.
Halus doble ang saka sini nga tuig ipa-anggid sang sa naligad nga una nga napulo ka bulan sang 2015, gani nga tuman nga nabahala ang Women and Children Protection Desk (WCPD) sang ICPO.
Makabahala ang kahimtangan, suno kay Police Senior Inspector Marie Faith Superio, treinta (30) sini mga pagpanglugos nga nahimo sa kabataan. Pila sa ila mga estudyante nga yara sa ila teenage years.
***
Nagaluntad ang pagpanglugos mismo sa mga puluy-an nga kahimuan sang ila tatay, lolo ukon manding (stepfather.)
May nagaluntad gihapon nga pagpanglugos sa mga lodging houses o motels bisan pa nga mahugod nga ginadilian ang pagdala sang menor de edad sa mga lugar nga natungdan.
May pila man ka pagpanglugos nga natabo sa masiuk-siok nga lugar nga malayo sa mga pamalay apang ini gamay lamang nga porsiento ipaanggid sa mga balay o motels.
***
Pila ka kaso sang rape nagaluntad bangud sang kahulugbon. Masami nga taktika sang mga taghimo (perpetrators) ang paghagad sa ila mga biktima sa pag-inum sang intoxicating liquor upod sa mga kabarkada kag kon hubog na ang biktima ginadala sa motels. Ang kailo nga biktima wala na sang tuman nga kusog sa pagpamatok bangud “under the influence of liquor.”
Makatulublag, suno kay WCPD Chief Superio, kay ang mga ginhikanan sang kabataan mahamuok ang katulugon samtang ang ila mga bata ara sa dalan naga-inum-inom.
Ang iban sa ila mahapos nga mahagaran sang mga abyan samtang wala nakapahibalo sa ila mga ginhikanan kon sin-o ang ila nga tabuon sa diin nga lugar.
***
Labi nga makatulublag, suno kay Police Senior Inspector Superio, ang pagka-arisgada sang iban nga teenagers sa pagpakigkita sa isa ka lugar sa ila mga ka-chat sa social media.
Halimbawa abi ang paghagaray sang mga magkabarkada sa pag “eye ball” sa ila mga ka-grupo nga nakilala paagi sa social media.
Sa sini, iya ginakampanya ang paghimo nga “PRIVATE” ang setting sang social media account bangud ang pag-set sa “PUBLIC” magakahulugan sang danger nga masulod kag makit-an sang bilog nga kalibutan, labi na ang “prying eye” sang mga may malain nga tinutuyo.
Ang peligro sang child rape mas malapit karon paagi sa internet kon sa din nagaluntad man ang child rape nga kahimuan sang pedophile rings nga nagahimo sang child sexual abuse images and films.
***
Ginpa-athag ni Superio nga may mga kaso sang rape nga wala na report sa kapulisan. Posible nga sang nagligad nga tuig, mas madamo man ugaling karon mas madamo kag mas mahugod (vigilant) ang pagbantay kon nga-a mas madamo ang reported cases sang rape karon.
Ayhan may kaangtanan ang nasambit nga kamatuoran sa data sang Iloilo City Population Office nga nagpamatuod nga nagataas ang kaso sang teenage pregnancy.
Posible nga may nagluntad nga “statutory rape” ugaling wala lang mabalita bangud ang iban gina-areglo na sang mga ginhikanan. Ang rape posible mahusay kon pangakuan sang kasal. Bangud ang “menor de edad” indi pa mapakaslan, sa masami ginapuyo-puyo na lang.
Diri sa Pilipinas, ang krimen nga “statutory rape” mahimo kon ang isa ka adult (18 years old pataas) sexually maga-penetrate sang tawo nga “incapable of consenting to sex.” Ang kasuguan sang Pilipinas nagasiling nga ang individual nga wala pa nakalab-ot sa edad nga diez y otcho anyos makabig pa nga bata.
Ang mga minors kag ang mga mentally incapacitated persons indi pa sarang maka-consent sa sex.
***
Samtang makabahala ang teenage rape, labing makatulublag ang kaso sang incest o rape nga ginahimo sa mga bata nga wala pa nakalab-ot sa ila teens.
Sila ang mga bata nga gintugyan sa pagbantay sang adult member sang ila panilmalay. Diri sa syudad sang Iloilo, may apat ka kaso sang bata nga ginlugos sang ila tatay, lolo o manding.
Sa masami indi makapakigbato o makapanindugan ang mga iloy sini batuk sa himata nga perpetrator bangud sila ang physically strong kag breadwinner (o tagpangita sang kuarta para sa ikabuhi sang ila pamilya.)
Apang may isa ka iloy nga nagpakig-away karon para sa iya bata nga biktima sang pagpanglugos (incest) sang ila ka-panimalay. Isa pa gid ka maisog nga iloy nga nagapanindugan para sa kinamatarong sang iya bata.
***
Ang rape nagaluntad sa komunidad nga wala sang pahilabot sa nagakatabo sa iya kaingod – sulod balay man o kaingud puluy-an.
Ginakampanya ni WCPD Chief Marie Faith Superio nga dapat tapnaon ang kakahasan nga ginahimo kontra sa kababainhan – bata man o tigulang.
Ang pagpanglugos sarang mauntat kon suguran sang tagsa ka barangay ang rape prevention advocacies paagi sa maid-id nga pagpatuman sang curfew ordinance sang syudad sa kada barangay.
“Kon may makita kamo nga mga pamatan-on nga nagatambay sa higad dalan kon kagab-ihon, hambalan nyo sila kag papaulion.”
Ang pagpakig-away kontra krimen indi lamang isahanon nga katungdanan sang kapulisan kundi dapat tuluwangan sang tanan, pahanumdum pa ni Superio./PN
[/av_textblock]
[/av_one_full]
