Absolute Divorce, anyone?

ANG FILIPINAS isa sa duha ka pungsod, upod ang Vatican City sa diin nagapuyo ang Roman Catholic pope, kon diin indi tugot ang diborsyo. Ang tugot lang diri ang Legal Separation kag Annulment.

Sa Legal Separation gabulagay ang mag-asawa apang indi makapakasal liwat. Sa Annulment lubos ang pagbulagay sang mag-asawa kag pwede na sila liwat magpakasal.

Sa mag-asawa nga luyag na tapuson sing permanente ang ila pag-upod tungod indi na maantos pa ang pag-upod nila, daku ugaling nga problema ini tungod magasto kaayo kag sa kabudlay sang proseso sang Annulment, paagi sa civil court man ukon sa Church Tribunal.

Gani ginhandom sang Kamara (House of Representatives) nga iduso ang Absolute Divorce, nga katulad sa Annulment ma-permanente ang pagbugras sang pag-asawahay apang sa indi magasto kag indi mabudlay kaayo nga proseso, labi na gid para sa mga kubos sa pangabuhi nga mag-asawa.  

Sunu sa De Borja Lamorena Duano and Navarro Law Offices (Philippines), Ang gasto sa civil court pwede maglab-ut sa 300 tubtub 600 ka libo ka pesos kon ang manukot amo ang law firm. Sa kaso sang solo practitioner, sa aton nahibal-an sa kaso sang isa ka himata, acceptance fee pa lang P100,000 na. Wala kita ugaling ihibalo kon ano ka daku ang gastuhon sa Church Annulment.

Ang kadugay sang pag-proseso galab-ut naman sa 2-4 ka tuig bag-o mahusgaran ang civil court Annulment, samtang sa  Church Diocesan Tribunal pwede ini magdugay tubtub 10 anyos tungod ga-involve pa ini sang multiple trials.

***

Problema man ini tungod isa kita ka Demokrasyahon nga pungsod, kon diin ginarespeto gid ang tindug sang mayoriya. Mga 80 porsyento man sang mga pumuluyo mga katoliko, nga sa pagtudlo sang Simbahan ang sinumpaan sa kasal indi lang sa tunga sang mag-asawa kag sosyedad kundi sa atubangan sang Diyos mismo, nga indi dapat lahog-lahugan lang.

Tungod sini, ang una nga attempt sa pagtulod sang Absolute Divorce Bill ginhimo ini nga may pag-ugyon sa Simbahan.

Gani ginpasar sang Kamara sadtong 2018 ang HB 6779: “An Act Recognizing the Civil Effects of Church Annulment Decrees”. Ugaling gin-reject ini sang Senado tungod labag ini sa Principle of Separation of Church and State nga ginapatuman sang aton Konstitusyon.

Ikaduha na nga attempt ang HB 9349: “The Absolute Divorce bill”, nga ginpasar sang Kamara sadtong Mayo 22, 2024 sa pagpanguna ni Rep. Edcel Lagman sa “claim” nga ang “survey” nila nagasiling nga sobra 50 porsyento sang mga pumuluyo sugot sini. Tungod mapahapos kuno sini ang pagbulagay sang mag-asawa nga wala na paglaum nga magpadayon pa sa pag-upod.

Ginapaabot nga maaktuhan ini sang Senado sa Agosto sang sining tuig.

Gapakita ining kuno survey result nga sila mga “practical catholics” nga luyag sang “workable” nga solusyon paagi sa Absolute Divorce, nga mabaton sang ila personal nga konsyensya agud magpabilin gihapon nga katapo sang Simbahan Catolica.

***

Sa idalom sang HB 9349, ang grounds sa Absolute Divorce “include physical violence or grossly abusive conduct directed against the petitioner or a child of the petitioner, drug addiction, habitual alcoholism, or chronic gambling, homosexuality, marital infidelity, and abandonment without justifiable cause for more than one year.” 

Halos kapareho ini sa legal basis sang Church annulment ( Annulment, U.S. Conference of Catholic Bishops) sa idalom sang Canon Law, nga nagalista sang grounds for Annulment. Nagalakip ini sang “psychological incapacity, fraud, force or intimidation, insanity, mental illness, lack of consent, a petitioner never intended to be permanently married or faithful, and that substance abuse prevented them from consenting to a lifelong marriage.”

Bahin sa galastuhon sang mga petitioners sa Absolute Divorce, ang Family Court maga-waive sang balayran sa filing fees kag iban nga balayran para sa mga court-assisted petitioners nga tagaan man sing counsejo de oficio.

Sa bahin sang Simbahan, sadtong 2014 ginpanugyan ni Pope Francis nga ang Roman Catholic Church Annulment dapat “simpler, faster, and cheaper – (kag) possibly free for catholics seeking to end their marriages”. Wala kita ugaling sing ihibalo kon ano ang natabo sa sining panugyan ni Pope Francis.

***

Personally, upod kita sa Annulment sang kasal nga mapahapos sang civil court kag sang Simbahan, labi na para sa mga kubos nga mag-asawa nga wala na sing paglaum nga mag-upod pa.

In fact, kontra kita sa diborsyo tungod sa kabalaka naton sa  mga kabataan. Sunu sa survey sa U.S., ginapahapos sang diborsyo ang pagluib (cheating) sa tunga sang mag-asawa – 40% sang asawa kag 60% sang bana – nga nagatuga sang madamo nga broken homes nga luyag gid naton malikawan paagi sa mabakod nga pag-asawahay./PN