ONGOING sa karon ang pagsinugilanon (Nov. 6-18) sang mga “parties” sa 27th Conference of the Parties (COP27) sang UN Framework Convention on Climate Change (UN FCCC) sa Red Sea Resort sa Sharm El-Sheikh, Egypt.
Ginpaabot diri ang pagtambong sang mga 200 ka “world leaders” upod ang ila “team of negotiators” agud athagon pa gid ang “commitment” kag ang nahimo na sang ila mga pungsod nga nagpirma sang ila pagpasakop sa UN FCCC sadtong 1992 Earth Summit sa Rio de Janeiro, Brazil.
Pwede man makatambong diri ang mga observer organizations katulad sang environmental NGOs, think-tanks kag faith-based groups, pati na ang media kag ang general public.
Gintukod ining UN FCCC agud punggan ang “dangerous human interference” sa “climate system” nga nagdangat sang ulihi sa Kyoto Protocol (1997) kag sa Paris Agreement of 2015 agud hisugtan na ang “emission-cutting deals”, ukon ang pag-limite na sang ginabuga nga mga “disastrous” nga greenhouse gases (GHG) sa atmospera.
Sa napamatud-an na sang mga siyentipiko, ang ining GHG emissions ang mayor gid nga kabangdanan sang sige pagtaas sang init sang kalibutan (Global Warming) nga nagadulot sang “abnormal” kag “disastrous” nga mga hitabo sa palibut. Ginatudlo diri ang wala pahuway nga paggamit sang fossil fuel
(oil, natural gas, coal) sang mga industriya nga nagabuga sang GHG sa atmospera.
Ginapatihan gani nila nga indi na masarangan atubangon kag ma-proteksyunan pa ang kalibutan kon madugangan pa ang init sang kalibutan sing 1.5o Celsius (para sa mga “more vulnerable” countries, lakip ang Filipinas) tubtub 2.00 Celsius (para sa “less vulnerable” nga mga pungsod).
Tubtub sa karon, ugaling, nagapati ang madamo nga ang mga myembro sang UN FCCC, labi na gid ang mga dalagku nga mga pungsod, nagpabaya sa ila “commitment” sa pagpanubo sang ila GHG emissions pabor sa ila padayon nga interes sa negosyo.
Lakip na dira ang grupo sang popular youth activist nga si Greta Thunberg kag ang The Economist, nga nakilala sa iya authoritative insight kag opinyon sa international news, politics, finance, science, kag technology. Nagpahibalo pa gani sila nga indi magtambong sa sining COP27.
“Not by words but by action!”siling gani nila sa mga lideres sang kalibutan sa sining pagkinit-anay nila sa COP27.
In fact, recent evidence ang padayon nga paglala sang Climate Change ang “worst flooding” sa Pakistan (Agosto 2022) kag ang “super typhoon” nga panghalit sang Severe Tropical Storm Paeng sang Oktubre 2022 despite sang kuno mga aksyon nga ginahimo nila batok sa Climate Change.
***
Lakip sa global concern batok sa Climate Change ang pagpanubo sang greenhouse gas (GHG) emission; ang madinalag-on nga pagbangon (resilience) batok sa problema nga dala sang Climate Change; ang pagpakigbagay (adapt) sa mga hitabo sa palibut agud indi matam-an sing halit; kag ang pagpatuman sang “commitments” agud ma-finance ang Climate Action sang mga developing kag “more vulnerable” countries.
Ginapaabot ining mga bulig sang “more vulnerable” countries labi na gid halin sa nagapanguna nga mga global GHG emitters katulad sang China (20.9% GHG emission), Estados Unidos (17.89%), Russia (7.53%), kag sang India (4.10%).
Naglain pa kay ang problema sa Climate Change ginpalala pa sang gyera sa tunga sang Rusya kag Ukraine nga nag-resulta man sa pagbinahin-bahin sang mga pungsod. Nagbutang man ini sa wala-kaseguruhan ang supply sang petrolyo (fossil fuel), nga nagapanguna sa karon nga source sang energy sang mga pungsod. Nagpataas man gani ini sang bili sang petrolyo nga nagpasaka pa gid sang presyo sang mga balaklon.
Tani mag-askyon na ang COP27 kag indi kay sige lang tikal!
***
By the way, kadungganan naton nga makabaton sing email message halin kay Tuvalu Prime Minister Kausea Natano nga kon mahimo updan naton ang kawsa sang Tuvalu kag iban pa nga mga magagmay kag “more vulnerable” nga mga pungsod sa sining COP27 sa Egypt.
Isa ka gamay kag “vulnerable” sa “tide rise” nga teritoryo sa Pacific Ocean ang Tuvalu.
Gin-relay niya ang iya email message sa aton paagi sa AVAAZ nga “friend” naton sa internet, sa diin ginasulong ta man gani sa aton kolum ang kawsa batok sa Climate Change sa madamo na naton nga mga artikulo diri. Thank you, Mr. Prime Minister of Tuvalu!
Ang AVAAZ isa ka US-based non-profit organization nga nagasulong sang global activism sa mga isyu sa climate change, human rights, animal rights, corruption, poverty kag gyera (conflict). Ginkilala ini sang The Guardian nga “the globe’s largest and most powerful online activist network”./PN
