MADAMO ang nagdayaw sa kadamo sang tawo nga nagpakigbahin sa Mayo 9, 2022 nga piniliay. Makita karon sa kadamuon sang boto kag sang mga botante mismo nga nagpadulong sa ila tagsa ka presinto agud nga magpili sang ila nahamut-an nga lider.
Sigurado ako nga ikaw mismo may kaugalingon man nga obserbasyon sa sitwasyon sa sina nga adlaw sang piniliay. Madamo ang temprano pa nga nagpadulong agud nga makauna sa pila, agud nga makalikaw sa init sang panahon ilabi na kon udto na, kag agud nga makalagaw-lagaw na pagkatapos sang obligasyon nga makapili.
Nangin matawhay bangud ginpatuman ang social distancing, ang tanan ginapapungko, ang iban nagapila gid kag wala sang pagginutok nga natabu. May mga manunudlo nga amo ang nagmentinar sang katawhay sa sulod sang buluthuan paagi sa paghatag sang direksyon sa mga botante kon sa diin ang pila kag kon ano ang pasunod sa proseso.
Gina-tsekyar ang temperatura sang lawas, may listahan sang mga botante nga mahimo lantawon para mahibaluan ang presinto kag may papel nga ginahatag nga nakalista kon diin ka nga presinto agud nga didto magdiretso kag magpila.
Mahapos lamang kon naggamit ka sang precinct finder nga application, ginpakita ko lang sa Board of Election Inspectors ang akon cellphone nga makita ang akon ngalan kag precint number. Nangin mahapos sa ila ang pagpangita kag madasig ang nangin sistema.
May mga person with disability nga naka-wheelchair kag kon ang ila presinto didto sa ikaduha nga panalgan ukon mabudlay para sa botante nga magsaka, ginadul-ong sa iya ang balota agud indi na siya mabudlayan kag ang himata sini nga nagaatipan sa iya amo ang naga-upod kag nagapasiguro nga luwas ang balota sang sini nga persona.
Kon ipa-anggid sa nagligad nga piniliay, daw merkado ang buluthuan, nagalinapta ang mga sample ballot kag nagaginual apang subong nga piniliay matawhay kag intresado ang tanan nga makaboto.
Posible nga naimpluwensyahan ang mga botante nga magpakigbahin sa proseso sang piniliay bangud man sa mainit nga kampanyahanay sang magtimbang nga hubon. Nakatuga ini sang mas madalom nga ihibalo kag nagtulod sa ila nga dapat magboto gid sa ila kandidato.
Makita man sa mga numero nga tuman ka damo ang nagboto, indi luyag sang iba nga mauyang ang ila boto.
Wala sang may nagareklamo nga malaba ang pila, mainit, nagaginamo, wala sa listahan ang ila ngalan, ukon may nagapasaway nga kandidato ukon opisyales sang barangay, kag iban pa nga sitwasyon nga makatublag sa proseso sang pagboto.
Natahap na ang iban nga magtuga sang eksena bangud kalabanan may cellphone kag nahadlok nga mabidyuhan kag mag-viral sa social media ang ila mga akto.
Nadula man ang katagam sa posible nga pagluntad sang brownout bangud aktibo kag alerto man ang MORE Power sa pagbantay nga mapasiguro ang tayuyon nga suplay sang kuryente.
Masiling naton nga mas aktibo ang pagpakigbahin sang kada isa bangud sa impluwensya sang social media. Ang kada isa indi luyag malutos kag nagahandom nga magpangibabaw ang ila kandidato kag ini ang nagtulod sa ila nga magsakripisyo agud indi mauyang ang ila hamili nga boto.
Makita sa resulta nga masobra 30 milyunes ang nagboto. Maragtason ini sa patag sang pulitika sa pungsod Pilipinas. Mayoriya sang mga botante ang nagpakigbahin sa piniliay.
Madamo sang bag-o kag talalupangdon nga hitabu sa sini nga eleksyon. May mga makatilingala kag wala ginalauman nga dalagan sang proseso. Ini ang ginatun-an kag ginapat-inan sang mga iskolar agud nga masipad-sipad sa paminsaron kag mapaathag ang ini nga mga hitabu nga mahimo mangin salandigan sang masunod nga magapapili kag mismo sa piniliay.
Tuman ka daku ang abanse ni anay Senador Bong Bong Marcos kag Davao City Mayor Sara Duterte batok sa ila kasumpong nga sanday Vice Presidente Leni Robredo kag anay Senador Kiko Pangilinan.
Tuman ini ka daku nga mandatu nga ginhatag sang pumuluyo, mabug-at ini nga abagahon apang indi nila nga pagpaslawon ang pagsalig nga gintugyan sang mayoriya sang pumuluyo sa ila.
Nagasalig ang tawo nga ila atubangon ang landong sang pandemya kag batakon ang ekonomiya sang pungsod padulong sa pagtin-ad. Nagalaum ang kadamuan, paagi sa ila paghiliusa kag pagtingob, mas mangin maanyag kag masanag ang palaabuton sang pungaod.
Nangin aktibo sa pagboto ang mga botante bangud nagalaum sila nga mauntat na ang bangigay kag magtingob na ang tanan para sa pag-umwad sang pungsod.
Madamo pa sang mga bagay nga dapat imprubahon sa proseso sang aton piniliay, mga kagamitan nga dapat bag-o kag masaligan, padayon nga pag-edukar sa mga botante, kag ang importante nga indi magtahaw ang nagadabdab nga pagbuylog sang kada isa agud nga mangin matawhay, matinlo, kag malinong ang masunod pa nga mga piniliay.
Aktibo nga pagboto ang aton armas padulong sa pag-umwad kag pagbag-o. (bertladera@gmail.com/PN)
