TUMAN ka gamhanan ang mga manggaranon sa syudad sang Iloilo. Tuman ka poderoso ang madamo nga middle-class, labaw ang ila kadamuon sa mga pinakamanggaranon kag mga puraot sa syudad sang Iloilo.
Mahimo makadikta ang kwarta sa resulta sang piniliay. Makahutik ang kwarta sa duluggan sang mga ginagutom nga mga botante kag makatudlo kon sin-o ang dapat nga botohon, ilabi na ang makahatag sang proteksyon sa ila negosyo.
Nakabungat sa akon ang isa sa mga negosyante sa syudad nga ang iya negosyo may kaantanan sa mga kalingawan kon gab-i. Nakasiling siya nga apektado ang ila negosyo kon gab-i bangud sa patakaran nga kutob lang alas 2:00 sang kaagahon ang pagserbe sang makahulubog nga ilimnon kag dapat magsarado na ang balaligyaan.
Nagsapol sila nga mga negosyante kag naghiliusa sa pag-akto nga dapat indi magdaug si Mayor Jose Espinosa III. Ginpili nila kag ginsuportahan si Congressman kag Mayor-elect Jerry Treñas sa pagsalig nga ibasura ang yadtong executive order ni Espinosa kag ibalik sa kinaandan nga wala sang limitasyon sa oras ang ila pagnegosyo.
Magluwas sini, kadamuan sang mga negosyante kag mga kilala nga mga pamilya nga may ginaproteksyunan nga negosyo ang nagsuporat man kay Treñas bangud nga ila na mapamatud-an sadto sang siya ang alkalde kon paano sini tratuhon ang mga negosyante sa syudad.
Mas malapit ang balatyagon sang mga negosyante kay Treñas. Mas nakahibalo sila nga mahangpan kag mabatyagan sini ang ila hibubun-ot, ang ila lamentasyon, kag ang ila kahimtangan.
Kon hungdon kag tuyuon sang mga elitista sa syudad nga padag-on ang isa ka kandidato, sila mismo ang nagapangita sang paagi.
Naga-inamutay sila agud nga isuporta sa ila kandidato, nagahatag sang tuman ka daku nga kantidad nga wala sang ginabatyag nga kanugon. Nagapati sila nga magabalik ang ila gasto kon mangin maayo ang lakat sang ila negsoyo paagi sa bag-o nga tagdumala sang syudad.
May mga manggaranon man nga nagamato-mato sa pagpagwa sang kwarta sa ila palibot ukon mismo sa ila barangay agud masiguro nga daug ang ila kandidato sa ila nasakupan kag mapabugal sa kandidato nga nangin instrumento sila sa iya kadalag-an.
Ginapadanaw sang manggaranon ang kwarta sa ila palibot, ginapabusgan ang mga kasilingan kag ginapasiguro ang kadalag-an sang kandidato nga nahamut-an.
Makabig ini nga ‘open-secret’ para sa tanan. Kahibalo na ang mayoriya sa mga botante kon ano kakusog kag kaabilidaran ang mga negosyante.
Ginalantaw sang mga negosyante nga ang eleksyon kaangay sang negosyo, sang pagdaug sa kontrata, kag pagpatad sa bidding. Dapat kapitalan sang daku agud masiguro ang kadalag-an.
Maathag nga sa eleksyon nga nagakatabu sa syudad sang Iloilo, ang dikta sang mga may kwarta kag mga negosyante ang mas magapangibabaw kaysa sa luyag sang mga ordinaryo nga mga botante.
Mas madamo sang manggaranon sa syudad. Mas makusog sila kon nagatingob sa ila kawsa kag kon nagatumpok ang ila kwarta. Ang tanan ila nga himuon agud nga ang ila negosyo may mabakod nga proteksyon.
Leksyon para sa mga kandidato para sa masunod nga eleksyon, matunog ang tingog sang busog samtang hungaw naman ang tingog sang ginagutom. (bertladera@gmail.com/PN)
