ANG finding sang mga siyentipiko, nga suportado sang World Health Organization (WHO), nagasiling nga ang COVID-19 virus pwede ma-transmit sa tawo kag sa tanan nga lugar – sa malamig (cold) man ukon mainit (hot) kag magin-ut (humid) nga mga lugar.
Tungod sini, ginapanugyan nila nga indi gid magsalig nga indi kita malab-ut sining virus sa bisan diin man kita nagaluntad sa subong. Gani, sundon gihapon ang mga protective health measure, labi na gid sa mga lugar nga may report sang COVID-19.
Sa matuod, madugay na nahibal-an sang scientific community nga ang silak sang adlaw (sunlight), sa dala sini nga ultraviolet light (UV), may sterilizing effect, ukon maka-“patay” ukon maka-eliminar sang mikrobyo katulad sang mga bacteria, toxins, fungi kag mga virus lakip na ang COVID-19 virus.
Sunu kay William Bryan, science and technology advisor sa US Department of Homeland Security secretary, sa interview sang mga reporter sadtong Abril 24, 2020 sa White House, napamatud-an ini mismo sa ila experimento.
Ining ila experimento ginhiwat sa mga “surfaces” sang mga bagay, katulad sang door knob ukon handle, kag sa hangin kon diin sa aerosol nagaluntad man ang COVID-19 virus.
Nagpaandam ugaling si Bryan nga indi buot silingon sini nga ang ining virus nga “napatay” sing lubos, kag sa madali lang, sa ila experimento “mapatay” man sing lubos sa gwa sini sa natural environment.
***
By the way, wala ginagamit sang mga siyentipiko ang tinaga nga “patay” para sa COVID-19 virus, kundi ma-eliminar ukon ma-destroy lang kay wala ini sang indikasyon sang kabuhi.
Kon “daw may kabuhi”ini, ina lang kon maka-replicate sang iya kaugalingon sa masudlan nga host cell kag, sa paggwa, makahalit na sa baga (lungs), kidney, dugo kag iban pa nga bahin sang lawas sang tawo.
***
“Iresponsable ang magsiling nga ang panahon sang tag-ilinit (summertime) maka-eliminar sing lubos sang COVID-19 sa natural environment tungod sa resulta sining experimento,” paathag niya.
Lain ang kahimtangan sa experimento sangsa aktwal nga hitabo sa natural environment, dugang niya.
“Kinahanglan ta pa hibaluon kon ano ang ‘intensity and wavelength’ sang UV sa sunlight sa amon experimento ikumparar sa natural environment,” ang nasiling pa sini.
On average, sunu sa isa pa naton nga source, ang sunlight makahatag sing kasanag sa palibut sang kalibutan sa intensity lang nga 164 watts of energy per square meter sa sulod sang isa ka adlaw nga 24 oras.
Sa ina nga kahimtangan sang natural environment sa kalibutan, sa pag-obserba man nanday Bryan, indi gali lubos ma-destroy sang solar radiation (sunlight) ang COVID-19 virus sa sina nga natural environment.
Wala ugaling nagsiling si Bryan kon tubtub lang sa ano ang ikasarang sa natural environment sang sunlight sa pagtapna sa mga mikrobyo (pathogen), lakip na ang COVID-19.
Ang hangop ta sini amo nga ma-eliminar man seguro sang sunlight sa natural environment ang COVID-19 pero indi sing dayon katulad sangsa nagakatabo sa ila experimento.
Sa nahibal-an na gani sang mga researcher sa COVID-19 virus madula man lang ini, ukon mag-inactive, sa pila ka adlaw nga pagtener sa gwa.
However, nasiling man ni Bryan nga pwede magsaka ang kaso sang COVID-19 sa panahon sang taglamig kag tagmala (cold and dry) nga klima (weather) kasubong sa nagakatabo sa kaso sang flu.
Ini man, dugang niya, ang kabangdanan kon ngaa mas madamo, generally, ang mga kaso sang COVID-19 sa mga pungsod nga malamig.
***
Samtang, sa isa ka pagtuon sa bio-oxygen process, napamatud-an nga lubos ma-eliminar ang COVID-19 paagi sa pag-magnetize sang oxygen sa pressurized electron shower nga ginapaandar sang 250 watts. Ini nga process gina-commercialize na sa Australia kag Germany sa mga ospital nga luyag magpasanyog sang ila infection control system./PN
