SA ADLAW nga ini, Abril 2 sa Gregorian calendar, ginadumdum sang mga Kristiyano sa bug-os nga kalibutan ang Good Friday, kon san-o nag-antos kag ginbawian sang iya kalibutanon nga kabuhi si Hesukristo, nga aton Manunubos, samtang nakalansang sa krus.
Kabahin ang Good Friday sang 40 ka adlaw sang Cuaresma (Lent) nga gina-selebrar sang madamo nga denominasyon Kristiyano sa bug-os nga kalibutan, nga ginapangunahan sa kadamoon sang Simbahan Catolica.
Gapadumdum ini sang 40 ka adlaw nga pagpuasa (fasting) ni Hesukristo sa desierto kon diin gintentar siya ni Satanas. Apang gintabug lang sini ang naulihi nga wala na namilit pa samtang nagapakita sing kahadlok sang turasokon siya ni Hesukristo.
Kalabanan sining mga inadlaw sang kwaresma gina-selebrar lang sang Simbahan. Wala man ugaling nagakalipat ang katilingban sang mga tumuluo sa paghatag sini sang daku nga kahulugan sa panahon sang Semana Santa.
Nagasugod ang Seman Santa sa Palm Sunday, kon diin ginadumdum ang pagsulod ni Hesukristo sa Jerusalem nga sakay ang asno (donkey) nga ginasug-alaw sang mga lukay sang palma, nga sa sina nga panahon naga-simbolo sang kadalag-an. Gatapos ini sa Easter Sunday sang Pagkayab (Resurrection) sang Ginoo.
Ang Good Friday adlaw sang daku nga kalisud sang mga tumuluo sa masakit nga nadangtan sang aton Manunubos, sang pagpangayo sing himpit nga paghinulsol sang mga sala, kag sang pag-puasa, ukon ang paglikaw anay sa pagkaon sang karne kag sang manamit nga mga pagkaon, kag sang pagsinadya.
Sa normal nga panahon, tion ini sang pag-upod sa malawig nga prosesyon sang mga santos sa pagsalop sang adlaw, pagbalik sa simbahan agud mag-upod sa misa (eucharistic mass) sang kadam-an nga mga tumuluo kag pag-upod sa mga sermonya, katulad sang via cruces, sa pagdumdum sang pag-antos kag kamatayon sa krus ni Hesukristo.
Panahon ugaling ini sang pagpanalakay sang COVID-19 nga kinahanglan ang nagakaigu nga pag-amlig batok sa sining makalalaton kag makatalagam nga balatian.
So, ang bug-os nga pumuluyo Kristiyano upod sa kabug-usan sang mga pumuluyo, ginaalungay gid sang Simbahan Catolica kag sang gobyerno agud sa gihapon sundon ang minimum health protocols para man sa aton ikaayong lawas sunu sa panugyan kag pagpasugot sang gobyerno.
***
Pila seguro sa aton ang wala kahibalo sang significance sang pagpakabit kay Hesukristo upod sa duha ka makawat nga ginsilutan man sing kamatayon tubtub makuhaan sing ginhawa kag kabuhi.
Sa panahon ni Hesukristo, ginamit sang mga soldado nga Romano ang pagpakabit sa krus bilang silot sa mga palatyon nga mga kriminal kag rebelde, nga lakip ang mga Jews, nga sadto ginagamhan sang Roman Empire.
Isa ini ka pamahog sa mga Jews agud magsunod sila sa luyag sang nagagahum sadto nga mga Romano kag mag-sumite sang ila kaugalingon sa gusto nila.
Indi lang tungod sa kahadlok sa silot, ugaling, kon ngaa madale mapasunod ang mga Jews sa luyag sang nagagahum nga mga Romano. Kundi tungod man sa pagpati nila sa dala nga sumpa (curse) sang napatay paagi sa pagbitay sa sanga sang kahoy.
Wala man ginbitay sa kahoy si Kristo, apang ang (Acts 5:30; Gal 3:13) nagatumod sang kamatayon ni Hesukristo bilang “hanging on a tree”.
Sa English, sunu sa Dt21:22-23, “If a man is guilty of a capital offense ia put to death and his corpse hung o a tree, it shall not remain on the tree overnight. You shall bury it the same day; otherwise, since God’s curse rest on him who hangs on a tree, you will defile the land which the Lord, your God, is giving you as an inheritance”.
Sa aton pa, ini ang ginahadlukan gid sang mga Jews – ang masilutan sing kamatayon ang bisan sin-o sa ila paagi sa pagbitay sa sanga sang kahoy, nga kon indi dayon malubong ang bangkay sini may sumpa sang kalautan nga madangtan ang ginpapanubli sang Diyos nga kadutaan para sa ila kabikahan, katulad sang mga Israelite.
Sa karon ugaling, ang pagtan-aw sa krus nga ginkamatyan ni Hesukristo indi bilang simbolo sang daku nga kahuy-anan nga may dala sing sumpa kundi isa ka “blessing”. Tungod kay kabahin ini sang plano sang Diyos agud ihatag na sini ang Iya lubos nga kapatawaran sa makasasala nga katauhan paagi sa pag-antos kag kamatayon ni Hesukristo. Dayawon ang Ginoo!/PN
