SA NAHIBAL-AN ta na, ang Netherlands isa ka low-lying nga pungsod sa Uropa nga halos katunga sini nagatindog lang sang isa ka metro above sea level kag ang isa sa walo (1/8) ka bahin sini below sea level pa.
In fact, tungod sini, may malawig ini nga flood history halin pa sadtong ginatos ka libu ka tuig nga nagliligad. Ginatos ka libu man gani nga kabuhi sang tawo kag ila mga kahayupan ang kinuha sini. Pati na ang pangkabuhian sang mga pumuluyo nga nagpatulo gid sang ila mapait nga mga luha.
Ang masakit pa gid kay ginsul-ob pa sang dagat ang malapad nga kadutaan sini halin sa baybayon nga nagaatubang sa North Sea tubtub sa agricultural lands sa takas, nga ang daku nga bahin sini nangin Zuiderzee Bay nga nagpabilin nga amo sina sa madugay nga panahon tubtub na-reclaim sang ulihi ang daku nga bahin sini balik sa agricultural land.
Ginpalala pa ini nga problema sang Global Warming nga nagtuga sang mahaliton nga Climate Change nga dala sang Industrial Revolution sa Uropa tubtub sa Estados Unidos sugod sadtong ika-18 tubtub ika-19 ka siglo.
Ining Climate Change nagpataas sang surface temperature sang kalibutan, nga nagtuga sang pagtaas man sang sea level, mas frequent kag mas madamol nga pagtupa sang ulan, mas mahaliton nga mga bagyo, kag malawig nga tagtuyot (drought) kag heat wave, nga luyag tambagan sang mga siyentipiko batok sa pagdugang sang pagtaas sini sa 1.5 degrees Celsius agud mapunggan ang mas disastrous nga epekto sini.
Angot diri, ginarekomendar nila mayormante ang pagpanubo sang greenhouse gas (CHG) emission nga tuga sang dugang nga paggamit sang fossil fuel (oil, natural gas, coal) sa halos tanan nga hulag sang mga tawo, nga, in fact, indi pa man lubos mapatuman.
Tungod sini, ang ordinaryo nga pamensaron sang tawo amo nga tubtub sa karon gahikahos gihapon ang Netherlands sa wala katapusan nga problema sini sa flooding kag sang dugang nga mga problema nga dala sang Climate Change.
Pero, nagsala kita. Dala sang duna nga adventurist mercantile spirit sang mga Dutch (pumuluyo sang Netherlands), nagsugod sila sa pag-explore sang nagkalain-lain nga bahin sang kalibutan kung diin pwede nila makitaan, kag nakitaan gid, sang oportunidad sa pagnegosyo.
Nagpasanyog ini sang shipping trade indi lang halin sa Netherlands kag kaingod nga pungsod sa Uropa kundi pabalik man dira sa ila halin mayormante sa Asya kag Africa, nga nagtulod sang pagtukod sang mga seaport sa Neetherlands (sobra 20 tubtub sa karon). Kag sa wala lang madugay gindominar na sang Netherlands ang shipping trade sang Uropa, nga naupangan lang sang mga gyera nga naglakip sang WW I kag WW II.
Tubtub nangin Titanic Commecial Power ang Netherlands sa pagsulod pa lang sang 17th century (Golden Age sa Netherlands).
Karon gani, lakip na ini sa 14 ka manggaran nga pungsod sa kalibutan. Kilala man ini sa talalupangdon nga mga hinimuan sang Dutch adventurist spirit sa arts, science, kag technology.
Diri man napatindog ang mga upisina sang madamo nga international organizations katulad sang International Court of Justice, International Criminal Court, Permanent Court of Arbitration, kag mismo ang mga European Union organizations katulad sang European Medicines Agency, European Parliament liaison office in the Netherlands, European Investment Bank, European Police Office, kag Galileo Reference Center.
***
In fact, sa sige man nga pag-asenso sang ekonomiya sang Netherlands, lubos na nabayaran sini ang iya mga kautangan kag nagamit pa ang dugang nga kita sang gobyerno sa pagtukod sang mga kinahanglan nga mga proyekto batok sa daku sini nga problema sa flooding kag mga problema nga dala sang Climate Change.
Sa pagpatindog lang sang 27-meter seawall (Afsluitdijk), naggasto diri ang Netherlands sang sobra $2.5 ka Bilyon.
Indi man lahog-lahog ang ginasto sini sa sea dike rings (primary kag secondary) batok sa storm surges sa mga panghigaron nga wala masakop sang seawall.
Subong man sa pagpatuman sang Room for the River Program nga makapahagan-hagan sang pagbinaha-baha sa kapatagan paagi sa pagpatukod sang mga river branches, malapad nga water channels, kag floodplains nga magasalo sang sobra nga inundation.
Kabahin ini tanan nga mga proyekto sang Delta Works/Zuiderzee Works, nga ginkilala na nga isa sa Seven Wonders of the Modern World, nga ang inisyatibo sa pag-away sa severe flooding nangin ejemplo pa sang mga pungsod nga may kasubong nga problema sa Netherlands.
Ang Vietnam ang una nga nag-adoptar sang inisyatibo sang Netherlands bilang kabahin sang Mekong Delta Plan tungod sang similaridad sang Mekong kag Dutch river deltas nga vulnerable sa flooding.
Nagsunod man ang iban pa nga mga pungsod, katulad sang North Folk (Virginia, USA), kag ang Bangladesh, nga nagkuha man sang bulig sang Netherlands sa Delta Program sini.
Samtang, ang Netherlands katapo man sang EU National Energy and Climate Program (2021-2030) nga nagapadayon sang away batok sa GHG. (Wala Na Sing Masunod)/PN
