SANG nagbalik na ang kalinong pagkatapos sang WW I sadtong 1918, back to business na ang Netherlands kag nagpadayon ang pag-prosper sini sa pagsanyog liwat sang iya mga land-based nga mga industriya, commercial activities, kag maritime trade.
Kag ina bisan pa nagaprolema gihapon sila sang indi kinaandan nga pagbinaha-baha (flooding) nga dala sang sobra nga pag-inulan kag storm surges nga nagadalasdas pa-takas (upstream) halin sa mabagyuhon nga North Sea nga dala sang Climate Change.
Luas sina, ginaproblema man nila ang tagtuyot (drought)
bangod sang temperature rise nga 1.7 degrees Centigrade kag ang paglawig sini sangsa kinaandan.
Subong man ang indi na balanse nga pattern sang water cycle nga nagabutang sa alang-alang sa naandan nga scheduling sang tagtalanom kag tag-alani sang food crops sa Netherlands.
Ining problema sa water cycle nangin problema man gani sang Filipinas. Kon sa masami ang Setyembre panahon na sang hangin Amihan kag tag-ilinit, kag tag-alani man sa madamo nga lugar sa Filipinas, indi na.
Sunu sa Pag-asa, sang Oktubre lang nagluntad ang Amihan. Gani, ang malain nga panahon nga dala sang Habagat padayon nga nanghalit sang madamo nga alanihon, nga kon indi man bangod sa bagyo, bangod ato sa madamol nga pag-inulan nga nagdala sang madalom nga pagbinaha-baha.
Sobra katunga sang land area sang Netherlands ginagamit sa agrikultura, mainly sa trigo (wheat) para sa ila staple food, kag animal feeds sang minilyon sini nga mga baka, baboy, kag mga manok, which makes it bilang biggest meat exporter sa Uropa.
***
Sa madugay nga panahon sugod sang pagluntad sang mga tawo sa baybayon sang Netherlands ginbakasan na sang mga tawo dira kag sang gobyerno agud ma-control ang storm surges kag flooding halin sa North Sea paagi sa mga artificial barriers ukon dikes.
Kag sang na-create sang flooding ang Zuiderzee Bay ginbutangan man sang dikes ang palibut sini. Ugaling sadtong 1916 gin-igu ini sang disastrous storm surges nga nagwasak sang mga dike sini.
Liwat ginpatindugan ang Zuiderzee Bay sang 19-mile nga dike sa ganhaan sini agud ma-transform ang tatlo sa lima (3/5) sang area sini bilang freshwater lake (IJsselmeer) nga kinahanglan mapamala paagi sa pumps kag iban pa padugi agud mapuslan liwat bilang farmlands. Ang nabilin sa Zuideerzee Bay nga 2/5 ginpabilin nga nasul-ob sang dagat nga sang ulihi ginhingadlan ini nga Wadden Sea.
May kataason na ining dikes sang mga 4.5 ka tapak ang halin sa 2.25 ka tapak sadto palibut sa Zuiderzee Bay.
Gin-establisar ang una nga reclaimed area (polder) sadtong 1930. Ang ikaduha ka polder sadtong 1942 sa katung-anan sang WW 2 (1939-1945).
Wala gin-respeto sang Nazi Germany sa idalom ni Adolf Hitler ang neutrality sang Netherlands kag gin-atake gid ini sadtong Mayo 10 1940. Nag-surrender ang Dutch (Netherlands) forces sadtong Mayo 15, 1940, kag gin-control na sang Nazi Germany ang pamulitika kag maritime trade sini.
Nalagyo ang Dutch government kag ang royal family sang Netherlands kag nag-relocate sa London, ang iban sa Ottawa, Canada tubtub sa katapusan sang WW 2..
Nagdaug ang Allies. Nagsurrender ang Italy sadtong Setyembre 3, 1943. Ang Nazi Germany sadtong Mayo 7, 1945. Ang Japan sadtong Setyembre 2, 1945.
Na-liberate ang Netherlands sadtong Mayo 5, 1945.
Kag nagbalik ang kalinong kag kahamungaya sang pangabuhi sa Netherlands.
Ugaling lang kay gin-igu naman ini sang disastrous floods sadtong 1953, nga nagpatay sang 2,551 ka tawo halin sa Netherlands, Belgium kag England. Mga 1,836 sini mga taga-Netherlands. Nagdulot man ini sang devastation sa mga 800 sq. miles nga land area.
Ining hitabo nangin wake-up call sa mga ortoridad kag gintukod dayon ang Deltacommissie (Delta Committee) sadtong Pebrero 1953. Obligasyon sini ang idihon ang plano sa protejer sang mga vulnerable nga mga areas batok sa pagbinaha-baha pa sa palaabuton.
Ginpasar ang Delta Law sadtong 1959 nga nagpatuman sang Delta Works. Ang Delta Works isa ka giant flood-control nga proyekto nga ginpatigayon sa southwestern Netherlands. Nagsarado ini sang mga suba nga gaangot sa dagat (estuaries) sang Rhine, Meuse (Maas) kag Schelde.
Gintukuran ining mga suba sa ila baba sang mga floodgates nga nagatugot sa pagsulod sang dagat (seawater) kag taob (tidal wave) nga pwede sarhan sa tion sang severe storm.
Na-kumpleto ang pag-construct sang floodgates sa Schelde River sadtong 1986. Duha ka movable storm-surge barriers ang gindugang sadtong 1997.
Ining mga giant seawalls nagtaas sang 20 ka tapak agud maseguro nga indi na malapawan ang kapatagan sang mga storm surges.
Ginkilala ining mga structures sang Delta Works bilang isa sang Seven Wonders of the Modern World sang American Society of Civil Engineers. (May Kasugpon)/PN
