SA PROSPECT nga maka-angkon na ang mga pumuluyo sang bakuna (vaccine) nga makaaway sa COVID-19, indi naton maindi-an ang posibildad nga mauna ang mga health workers – doktor, nars kag iban pa – nga makabaton sini.
Ina tungod sila man ang una naton dalaganan sa aton problema sa ikaayong lawas, labi na gid sa sining away naton karon sa COVID-19.
Importante gid nga mauna naton mapaseguro ang ang ila ikaayong lawas kag kahimtangan agud makahatag man sila sing maayo nga serbisyo sa aton nga mga pumuluyo nga wala sing hadlukan sa SARS-CoV-2 virus nga nagadulot sang balatian nga COVID-19.
Otherwise, kon mauna pa sila tigok, basi wala na kita sing dalaganan luas sa mga gapa-doktor-doktor lang nga lawayan lang ang aton tiyan ukon agtang. Ang lain pa kay basi sa manughiwit pa kita magtupa nga kinahanglan halitan pa naton ang iban sa suspetso nga sila ang naghatag sang balatian sa aton.
In other words, okey lang ina para sa aton kon sa sunod lang kita. Tutal indi man seguro magdugay kag matagaan man kita sang vaccine agud makaaway man sing husto ang COVID-19. Labi na gid kay naghilisugot na ang mga myembro sang World Health Organization (WHO) nga matagaan gid ang tanan nga mga myembro nga pungsod kag teritoryo sang ma-develop nga vaccine.
Ugaling lang kay basi sa utay-utay lang nga pagpanghatag, samtang ang iban kaya magbakal sang madamo sini sa mga WHO accredited laboratories sa iban nga pungsod.
Meatime, importante man seguro nga mapangitaan ta sing medyos nga mapabakud ang aton mga health workers sangsa basta isalig ta lang ang ila proteksyon sa mga Personal Protection Equipment (PPE) kag kasubong nga pag-amlig sa ila.
Sa subong, ang ginahimo ta lang sa pag-away sa COVID-19, sa bahin sang mga health workers, amo ang padayon nga pagpatuman sang diagnostic tests, katulad sang RT-CPR testing sa mga suspected tubtub sa na-confirm nga infected; ang close-contact tracing sa mga posible malatnan dayon; kag ang community tracing sa mas malawak nga teritoryo, katulad sang bug-os nga barangay, kon indi na ma-track down ang mga suspected sa malapitan.
Ang madugang ta lang, tungod daw wala ini gina-seryoso pa sang Department of Health, amo ang Serology (antibody testing sa dugo) agud mahibal-an ta at least kon ang mga health workers nakaangkon na ukon wala sang mga antibodies. Sa karon, ang antibody testing ginatutok lang sa blood plasma therapy halin sa dugo sang nag-alayo agud makabulig paayo sang mga critical cases.
Of course, ang iban nga pumuluyo sa ila inisyatibo maka-submit man sang ila kaugalingon sa antibody testing sa ila personal nga paghibalo kag pagpangamlig.
Kalakip dira sa sining mga health workers ang na-infect kag nag-alayo na nga symptomatic (may sintoma) kag ang aymptomatic nga samtang wala nagapakita sing sintoma nagadala man gali sang COVID-19 virus.
Kinahanglan naton ma-diskubre ini agud matun-an kon tubtub sa ano nga degree (by load and strength) kag duration sang adaptive immunity ang yara sila agud mapangunahan ang vaccine nga indi ta pa segurado kon san-o gid mapuslan naton.
Pang-lifetime bala ini agud matagaan ta na sila sang risk-free certificate ukon immunity passport sa pagtrabaho sing talunsay nga wala sing kulba kag mangin mas masaligan sa ila serbisyo sa mga pumuluyo batok sa COVID-19?
Kon indi man pang-lifetime, kag tubtub lang sa kon pila ka bulan ukon tuig, nga matun-an pa gid ini kon bala na-enhance sini ang immune system despues kag nakatigayon sang ayuda sang cross-immunity batok sa iban nga balatian katulad sang MMR agud mangin mabakud gihapon sa pagpakig-away sa pagbalik (re-infection) sang COVID-19 infection.
Kag kon indi man, nga mapasige ang pag-develop sang vaccine para sa re-infection katulad sang pagpabakuna kontra sa flu nga ginaliwat kada tuig.
Luyag ta man seguro himuon ang ining antibody testing sang aton bag-o tukod nga COVID-19 Research Center upod sa pagtuon kag pag-develop sang COVID-19 vaccine para mahibal-an dayon ang ikasarang sining antibodies agud awayon ang COVID-19 nga una naton hibaluon sa mga health workers./PN
