NAPUKAW ang akon interes sa pagpamangkot sa kahimtangan sang edukasyon diri sa Iloilo, syudad kag probinsya, kon bala angay nga ipabugal kag mangin kampante na tungod madamo sang mga kabataan ang nagasaka sa entablado nga ginalawag nga “with honors”.
Indi malipod nga madamo ang maalam nga estudyante, kag bangud man sa maayo nga sirkumstansya sa kabuhi mas nahatagan sila sang paborable nga kondisyon agud nga mas makatutok sa ila pagtuon kag mangibabaw sa ila klase kag sa mga pasinawan.
Sa kada gwa sang resulta sang pasinawan nga ginpatigayon sang Professional Regulation Commission, wala nagakawigit ang mga Ilonggo, nagahatag sila sang bugal sa ila dutang natawhan kag sa buluthuan nga ginahurma kag nagpanday sang ila alam.
Ang kadalag-an dapat nga saulugon apang ang nagapalangdasma sang lagas dapat nga balikdon, agubayon kag sapupuhon agud nga mas madamo pa gid ang matakdan sang medalya kag malawagan ang ngalan bangud sa naagom nga kadalag-an.
Ang natumod nga sitwasyon nagbukas sa akon paminsaron sa pagpamangkot kon paano na ang 1,120 sa 1,172 ka mga buluthuan ukon 81 porsyento nga may problema pagbasa kag pag-isip ukon ang literacy (abilidad sa pagbasa) kag numeracy (abilidad sa pag-isip) sa bug-os nga sakop sang Division of Iloilo sang Department of Education.
Dapat nga ikalipay tungod 52 ka buluthuan ukon siyam ka porsyento ang nakabalhag nga wala na sang non-readers sa ila mga estudyante.
Suno kay Dr. Ernesto Servillon Jr., Iloilo Schools Division Superintendent, nga ang mga estudyante sa sini nga 52 ka buluthuan may kapabilidad nga magbasa kag maghangop sa ila ginabasa.
May ikasangkol man ang mga estudyante sa sini nga 52 ka buluthuan nga magsolbar sang simple nga palaligban sa matematika
Sa positibo nga paglantaw, amat-amat na kita nga naka-abante kag nabatak na ang 52 ka buluthuan gikan sa sitwasyon nga wala naton naluyagan nga madangatan sang mga kabataan.
Apang, ini patimaan man nga madamo pa sang dapat himuon, madamo pa sang dapat nga salbaron, sang dapat nga batakon gikan sa sitwasyon nga madulom.
Tuman pa ka daku nga ulubrahon ang dapat nga atinderon agud nga mas madugangan ang kadamuon sang mga estudyante nga maka-angkon sang abilidad sa pagbasa kag pag-isip. Kinahanglan pa nga magpaminsar kon ano ang mga angay nga himuon agud nga mas madamo ang mabatok sa buron nga sitwasyon. Kinahanglan pa nga magpain sang dugang nga pondo agud may usaron sa pagbulig sa mga estudyante nga nawigit sa patag sa edukasyon.
Malawig pa ang pagpanglakaton, mabug-at pa ang ginaguyod, kag malayo pa ang kurit sang kadalag-an. Dapat nga magtingob kag magkomiter ang tanan para sa palaabuton sang mga kabataan.
Ang Philippine Institute for Development Studies (PIDS) nagreport nga ang Pilipinas kabus ang ginagasto para sa edukasyon kon i-anggid sa iya Gross Domestic Product (GDP).
Ginarekomendar sang United Nations nga maggasto bisan kapin sa 6% sang GDP ukon 20% sang total government expenditure sa edukasyon, apang wala ini nalab-ot nga benchmarks sang Pilipinas nga isa sa may pinakalanubo nga populasyon sa Southeast Asia.
Kon baliskaron naton ang paglantaw, makasiling kita nga 9 ka porsyento pa lang ang nakalampuwas sa sitwasyon kag nagapunga-punga pa nga daw malumos ang 81 porsyento sang mga buluthuan sa probinsya sang Iloilo.
Dayawon naton ang 52 ka buluthuan apang balikdon kag sapnayon anton ang masobra isa pa ka libo nga nagakinahanglan sang atensyon kag ayuda sang gobyerno – lokal kag nasyunal.
Indi kita dapat matingil sa kasadya sang 9 ka porsyento, pamatian man naton ang mas makabulungol nga kalinong sang 81 porsyento.
Kon magtingob kita, daku ang aton mahimo agud maligwat ang sitwasyon.
Ang palaabuton sang pungsod nasandig sa edukasyon. Paano kita makatibawas kon indi makahibalo magbasa ang naga-obra? Kon nagabaliskad ang iya numero? Magasarurot ang aton kahimtangan kon ang mga pumuluyo wala sang may namasnga-an.
Kinahanglan nga maghatag atensyon ang aton taghimo sang mga polisa agud nga mapapag-on ang mga paghimakas nga mabuligan ang mga estudyante nga mangin mapuslanon nga pumuluyo sang Iloilo sa maabot nga panahon.
Wala sang may madula kon ihatag naton ang tanan naton nga ikasarang kag painan sang angay nga pondo para mas makahimo sang paagi nga mabuligan ang nabilin nga 81 porsyento.
Tion na nga balikdon kag atipanon ang 81 porsyento. Tuman pa ka daku nga paghimakas ang kinahanglan agud nga mas mapadayon ang amat-amat nga pagbatak sa ila padulong sa mas masanag kag klaro nga sitwasyon kon sa diin lunsay na makabasa, makahangop sa ginabasa kag maka-isip. (bertladera@gmail.com/PN)
