SA NASILING ta na gani diri sa aton kolum, mahuyang kita nga nasyon kag indi naton matuod kaya ang makig-gyera – sing harapan – sa Tsina.
Of course, gaugyon kita sa panghuna-huna ni Senador Panfilo Lacson nga pwede gihapon kita makabatu sa Tsina. Bisan indi man sing harapan, mahimo ta man ini sa hipos lang nga paagi, siling gani niya. Katulad bala sa paghupot sang batu sa slingshot ni David agud i-kontra kay Goliath kon kinahanglanon na?
Samtang, ang mahimo ta lang amo ang makig-compromise, katulad sa paghilisugot sa Tsina nga indi lang anay pag-istoryahan ang aton tagsa-tagsa nga claims sa South China Sea kag maghilisugot sa mga butang diin may igual nga benepisyo ang isa kag isa sa overlapping naton nga mga claims.
Maayo pa seguro itugyan ta na gid lang kag ihulat anay ang pag-resolbar sang aton mga claims sa angay nga panahon. Katulad bala sa ginahimo man gani sang Tsina sa iya pag-resolbar sang gumuntang sini sa Taiwan, nga samtang sakop sang Mainland China bulag ini sa ideolohiya.
Komunista ang pag-pangabuhi sa Mainland China, Demokrasya naman ang iya sang Taiwan. Pero, sa gihapon, gina-tolerar kag gina-respeto nila ang isa kag isa sa sulod na gani sang mga 70 anyos.
Nagagwa ugaling nga lain ya ang pagtratar sang Tsina sa Filipinas bisan pa gani sa legitimo naton nga mga claims sa South China Sea.
Ining legitimo nga mga claims naangkon naton sa idalom sang Law of the Sea, sa diin may sovereign rights kita sa mga 200-mile exclusive economic zone (EEZ) halin sa aton baybayon, nga lakip na dira ang Scarborough Shoal, nga gin-agaw sa aton sang Tsina sadtong 2012, kag pati ang Pag-asa Island kag iban pa nga isla sa Spratlys.
Sa kaso gani nga gin-file naton sa International Tribunal sa Hague sa aton claim sa Scarborough, nagdaug kita ugaling wala ini gin-respeto sang Tsina. Wala man gani sini ginakilala ang EEZ naton sa idalom sang UN Law of the Sea (UNCLOS) tungod sa bogus sini nga claim sa mga 90 porsyento sang South China Sea sa idalom kuno sang 9-dash line.
Sa karon, luyag na gani agawon sang Tsina ang Pag-asa Island, pagkatapos nga naagaw na sini ang Scarborough Shoal. Aba, may ginpadala na gani ini sing sobra sa 200 ka mga salakyan naval agud pahugon kita sa Pag-asa Island.
About time nga indi na naton mabaton ining pambu-bully sang Tsina kag himuon na naton ang aton dapat himuon agud madepensahan ang aton sovereignty sa Scarborough kag Spratlys. Indi man tani kita pagpabay-an sang Diyos nga Makagagahum sa sining aton kinamatarong sa aton mga teritoryo.
Nadeklarar na naton gani, sang sini lang, ang pagdepensa sang Pag-asa Island sing lubos paagi sa isa ka “suicide mission” sa order mismo ni President Duterte.
Samtang, padayon man kita gasalig sa mabulig sa aton sang Estados Unidos sa idalom sang aton mutual defense pact kon atakehon gid man kita sang Tsina sa diin man nga bahin sang aton pungsod, lakip ang aton mga teritoryo sa Spratlys kag Scarborough.
Samtang gasalig man kita sa pag-apin sa aton sang iban nga mga nasyon, labi na gid sa gindaug naton nga kaso batok sa pag-agaw sang Tsina sa Scarborough Shoal kag sang kinamatarong nation sa idalom sang UN Law of the Sea (UNCLOS).
May claim man kita sa pila pa ka isla dira sa Spratlys by discovery nga gina-recognize sang international law.
Ubayan kita sang Diyos sa sining panikasug agud madepensahan ang aton pungsod sa diin man malab-ut sang aton legitimo nga claims. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
