NAGSANDIG ang tanan sa patubas sang mga mangunguma sa sini nga tion sang krisis sa ikaayong-lawas.
Mas ginapasulabi sa karon ang pagkaon nga matungtong sa ibabaw sang lamesa kaysa sa mga kapritso ukon indi importante nga bagay.
Naghatag sang klaro nga leksyon ang pandemya sa tanan agud nga mas pasulabihon ang esensyal nga bagay, mga pagkaon, kag kon ano ang mas makapasustenir sa malawig nga pagpaidalom sa quarantine.
Manami lang lantawon ang ugsaran nga napuno sang mga berde nga tanum ilabi na kon ini ang mga ulutanon nga manami nga pangsapin-sapin sa kapurauton sang sitwasyon.
Importante ang pagkaon sang produkto nga hilway sa hilu ukon bulong nga ginagamit bilang pesticide ukon herbicide. Natalupangdan nga ang pamatay sa hilamon nagahalit man sa mga puno sang kahoy kag sa mga sapat, kag posible magatuga man sang halit sa ikaayong-lawas sang tawo.
Nahatagan ini sang igtalupangod ni 2nd District Board Member Rolito Cajilig, ang chairperson sang committee on agriculture kag committee on cooperatives and other non-governmental organizations nga dapat ipatuman na sang Provincial Agriculture Office ang Organic Farming Ordinance sang probinsya sang Iloilo, ilabi na nga may national law man para diri.
Madamo sang tawo ang nagatanum sa ila ugsaran kag ila masaboran ang utan nga wala nagagamit sang abono. Diri nakita nga mahimo man gali nga makapatubas nga wala sang hilu nga isabwag sa tanum.
Nagakadapat na nga maghulag ang Provincial Agriculture Office agud mabuligan ang mga mangunguma sa probinsya kon paano lubos nga mapatuman ang organic farming. Dapat amat-amaton na ang paghaylo sa ila paagi sa paghatag sang klaro nga giya, solusyon, kag alternatibo agud nga indi sila mahinalian kag malugaw-an.
Ginmitlang man ni Board Member Rolito Cajilig nga dapat mahatagan gid sang bug-os nga bulig ang mga mangunguma sa probinsya ilabi na nga kon nagabag-o ang panahon, ang mga mangunguma ang una nga apektado. Dapat sila nga amligan kag protektahan bangud sila ang salandigan sang aton pagkaon.
Ginapigaran man sini nga ang mga duta nga ginatamnan ang indi dapat nga paghimuon nga mga subdivision bangud kon matigayon ini, wala na sila sang duta nga hikutaron kag kulangon kita sang pagkaon.
Natalupangdan man sini nga ginakulang na ang suplay sang karabaw bangud padayon ang pag-ihaw apang wala sang may nagasagud agud nga maislan ang kadamuon snag mga naihaw na, rason nga dapat mabuligan agud mas mapadasig ang panahon sang pagpadaku sang karbaw. May mga nagasagud sang karbaw nga kon maglawig na ang tinuig, ang nagasagud ang indi luyag nga ipa-ihaw ang iya karbaw bangud nangin malapit na ini sa sapat kag ginakabig na nga kabahin sang iya pamilya.
Nagakadapat nga ihatag ang bug-os nag suporta sa mga mangunguma nga amo ang aton katimbang sa pag-away sa pandemya. Yara sa ila ang aton pagkaon, sustansya kag resistensya. Madamo na sang food establishments ang nagsarado, mabudlay man ang magpamalaklon sa mga merkado nga kon kaisa ginapasarado man bangud kinahanglan nga tinluan batok sa virus.
May mga mangunguma nga bulko ang ginapatubas nga produkto rason nga nagaproblema man sa kon diin nila ibaligya agud nga indi matumod sa ila paghinakop.
Bangud sini, nakakita man sang higayon ang Iloilo Sangguniang Panlalawigan kag nakaduso nga dapat makabaligya ang mga mangunguma sa online platform ukon sa internet agud nga maghulag ang ila produkto, mabakal, kag indi madunot sa ila kamot.
Namitlangan man ni 2nd District Board Member Rolito Cajilig, ang chairperson sang committee on agriculture kag committee on cooperatives and other non-governmental organizations nga naumpisahan na ang pagpatuman sang ordinansa, may internet connection na nga nagaangot direkta sa Iloilo Provincial Government nga amo ang nagaplastar kag nagakonektar sa tunga sang manugbaligya kag sang manugbakal.
Ginsiling sini paagi sa Iloilo Provincial Agri-Fisheries Information System – Farmers and Fisherfolks Agri-Fishery Resources matumod kon sa diin nga banwa may produkto nga ginapangita sang manugbakal kag kon sin-o nga mangunguma ang ila nga kontakon agud nga makapangumpra sang ila ginapangita nga produkto.
Kahibalo ang tanan nga mas ginahatagan sang pokus ang mga health workers, kapulisan kag militar, apang dapat may espesyal man nga pag-ulikid sa mga mangunguma nga amo ang nagasalbar sa aton kalan-on samtang ang kadamuan nga balaligyaan ang nadula sa aton panan-awan.
Buligan naton ang mga mangunguma. Madamo na sang panimalay ang naga-ilog sa gina-obra sang mga mangunguma. Balikdon naton sila paagi sa pagbatak sa ila gikan sa ila kahimtangan padulong sa ginahandom kag pilit nga ginalab-ot nga kauswagan. (bertladera@gmail.com/PN)
