[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading tag=’h3′ padding=’10’ heading=’CANDIDO Nahauna nga gua ‘ color=” style=’blockquote modern-quote’ custom_font=” size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ custom_class=” admin_preview_bg=” av-desktop-hide=” av-medium-hide=” av-small-hide=” av-mini-hide=” av-medium-font-size-title=” av-small-font-size-title=” av-mini-font-size-title=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=”][/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”]
Ako si Candido Iban. Kag ini ang akon sugilanon.
Sa pagsugod pa lang, ginahambal ko na sa inyo: ang akon igasaysay napun-an sang makatalanhaga nga mga butang, mga misteryo, kag mga palamangkutanon. Sugiran ko kamo sang isa ka panahon—panahon sang mga tantanan nga bato kag mga nagalupad nga kabayo, sang lamharon nga gugma kag sang mga pamatan-on nga nagabalay sang ila kapalaran, nagakurit sang kaugalingon nga badlit sang ila mga palad. Igasaysay ko man sa inyo ang isa ka pagpakigbato para sa kahilwayan sang aton pungsod—ang Rebolusyon sang 1896, kag ang masubo nga pagpaslaw sang pagtuo sang mga Pilipino sa ila mga anting-anting.
Ako si Candido Iban, ikatatlo nga anak nanday Florentino Iban kag Maria Irruegas. Ginbun-ag ako sa pagpamanagbanag sang Oktubre 3, 1863 didto sa malinong nga baryo sang Lilo-an, sa malinong nga banwa sang Malinao, sa malinong nga probinsya sang Aklan. Siling sang mga katigulangan, nabatian kuno sang bug-os nga banwa sang Malinao ang akon una nga pag-uha. Kag nagpati sila tanan nga magadaku ako kag mangin hamtong nga pinasahi kag talalupangdon nga ulitawo.
Tatlo ka adlaw pagkatapos nataktak ang nagpali nga inutdan sang akon pusod, nabatian kuno sang akon iloy nga ginmitlang ko ang ngalan nga Candido, gani ginpabunyagan nila ako sa ngalan nga Candido Iban y Irruegas.
Palangga ako sang akon mga ginikanan apang nagdaku ako sa luyo ni Lola Marcosa, malayo sa akon amay, iloy, kag mga kauturan. Manugbulong si Lola Marcosa, bantog kag gamhanan nga manugbulong. May altar sia sang Mahal nga Birhen kag sang Kristo nga Nalansang sa Krus, apang madamu man sia sang iban pa nga ginapatihan. Nagahimu sia sang mga lana kag mga pangtambal. Sia ang nagtudlo sa akon sa pagpamulong kag mga ginawi sang babaylan, kag sa pagpangalap sang mga anting-anting.
Nagapanalaytay kay Lola Marcosa ang dugo sang babaylan. Ang iya… ang amon… kaliwatan, isa sa 19 ka halangdon nga babaylan nga ginpugutan sang ulo sang una nga nagsampot ang mga prayleng Katsila sa malinong nga banwa sang Malinao.
Siling ni Lola Marcosa, may badlit kuno ako sang isa ka daku kag halangdon nga babaylan. Isa ka bes, sang katorse anyos na ako, ginapauba ako ni Lola Marcosa sang akon pantalon. Gintudlo niya ang balat sa akon buli. Kasubong ini sang badlit nga balat sa iya man buli. Ginpamangkot ko si Lola kon ano ang gahum o sarang mahimu sang akon badlit sa buli. Nagsabat si Lola Marcosa: “Ara sa imo ang pagpamat-ud. Ikaw ang magbanabana kon ano ang sarang mo buhaton, kag kon ano ang luyag mo himuon. Masarangan mo ang mga ginabuhat ko, kag labaw pa diri. Magadaku ang imo gahum kon gamiton mo sa kaayuhan; apang amat-amat ina nga madula kon pagadudahan mo ang imo duna nga ikasarang. Magsalig ka sa imo kaugalingon, apang indi ka gid magpadayaw. Indi maayo nga ipahambog mo ang kon ano nga gahum nga ara sa imo. Kon luyag mo makakwarta, magpangabudlay ka, apang indi gid paggamita ang imo gahum agud mapadali ang pagkuha sang kwarta.”
Ang mga ginpanghambal ni Lola Marcosa, wala ko gid ginkalimtan.
(Ang sugilanon nga “Candido” ni Peter Solis Nery tagdaug sang Nahauna nga Padya para sa Malip-ut nga Sugilanon sang Palanca Awards sadtong 2007. Para sa iban pa nga sinulatan ni G. Nery, visitahi ang iya website: www.petersolisnery.com. Madamu gid nga salamat.)
[/av_textblock]
[/av_one_full]
