SEGURADO ako nga interesado ang madamo sa inyo nga mahibal-an kon sin-o ang isa, ukon ang nagaisahanon, nga Ilonggo nga naka-badbad (translate) sa Hiligaynon sang bantugon nga binalaybay ni Dr. Jose Rizal nga “Mi Ultimo Adios”.
Ini amo si Gg. Cornelio Quidato nga may yunik (unique) man nga bahin sa kasaysayan sang aton pungsod. Kilalahon ta ugaling siya sing lubos sa ulihi agud bug-os gid ang pagkilala ta sa iya.
Sa nahibal-an na naton madamo ang naluyag gid nga i-translate ang binalaybay ni Dr. Rizal nga “Mi Ultimo Adios” sa ila kaugalingon nga lenggwahe.
Tungod sa katahum sang lenggwahe sang mga dinalan, kag tungod sa kapinasahe nga mensahe sini sa wala tupong nga pagpalangga sa pungsod, sa pamilya, dalayawon nga paghigugma sa bisan indi kalahi, kag bisan sang pagkabalaka sa palibut (environment), nga luyag man nila itanom sa painu-ino kag balatyagon sang ila mga kasimanwa.
In fact, may yara nga translation sini sa English, Japanese, Chinese, Czech, Hungarian kag iban pa nga lenggwahe, lakip na ang Braille translation para sa mga bulag.
Ini nga pag-badbad sang binalaybay ni Dr. Rizal sa Hiligaynon wala ko gid nakita, tubtub sang bag-o lang, nga namensyonar sa mga source nga akon nalab-utan sa akon huyog sa pagbasa, kag bisan pa gani sa kalawakan sang social media.
Tungod sini, kalipay ko nga i-amot ining ihibalo sa aton bumalasa nga segurado madamo sa ila ang wala pa kahibalo parti sining badbad sang “Mi Ultimo Adios” sa Hiligaynon, ang aton matam-is nga pulong rehiyonal.
Nakita ko lang ining Hiligaynon nga badbad sang binalaybay ni Dr. Rizal nga “Mi Ultimo Adios” sang namuluskay ako liwat sa pinanid sang mga libro sang nagtaliwan nga si Atty. Rex Salvilla nga ginatig-uluhan “Interesting Facts about Western Visayas”. Nakita ko ini sa Book 13 sang ining mga libro ni Atty., nga ginatawag ko lang nga Rex tungod sang amon suod nga pag-amiguhay.
Napulo kag duha sining mga libro ni Rex ang gintugyan niya sa akon, nga madamo pa kuntani kon nadumduman niya ang iban pa nga ihatag sa akon.
“Mapuslan mo kag sang aton mga bumalasa ang ini nga mga libro sa imo pagsulat,” siling niya, nga ginhangdo ko man.
Ginakasubo ko lang kay kon pila lang ka bagay halin sa sining mga libro ang nadala ko sa akon mga sinulatan sa sulod sang seguro 10 ka tuig ng yari ining mga libro sa akon.
Plano ko gani karon nga magbutang sang diutay nga bahin sa katapusan sang akon kolum nga nagadala sang mga importante nga bagay halin sa “Interesting Facts about Western Visayas” ni Atty. Salvilla.
Pwede ta ini hingadlan nga “Pasiplat sa Kasaysayan sang Kabisay-an Nakatundan ni Atty. Salvilla”. Okey?
***
Ang nag-badbad sang “Mi Ultimo Adios”, sa nasiling na naton, amo si Gg. Cornelio Quidato.
Sa edad nga pito ka tuig, una na niya nakita ang pagbatak sang hayahay sang Filipinas sa kalangitan sang Panay, mismo sa plaza sang Santa Barbara sa Iloilo, sadtong Nobyembre 17, 1898.
Ginbatak ini ni Heneral Martin Delgado, Jefe del Ejercito Libertador sa Panay, sadtong inagurasyon sang Esado Federal de Bisaya.
Sang mag-meyor na siya sang Santa Barbara, siya mismo ang nagbatak sang hayahay sang Filipinas sadtong Oktubre 12, 1943 sa okasyon sang pag-grant sang Japan sang independencia sa Filipinas.
Liwat, bilang meyor gihapon sang Santa Barbara, siya man ang nagbatak sang hayahay sang Filipinas sa okasyon sang pag-grant naman sang independencia sa Filipinas sang Estados Unidos satong Hulyo 4, 1946.
Bag-o mag-meyor si Gg. Quidato, nangin manunudlo na ini siya sa Iloilo, tapos nangin principal sa Oton kag Jaro, kag sang ulihi bilang supervising teacher sa San Joaquin.
Napatay siya sa edad nga 91 sadtong 1989. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
