BISAN sa gyera may ginasunod nga patakaran kag kasuguan ang mga nagailinaway nga mga pungsod.
Indi basta ginapatay na lang ang kaaway – ang nagasungka wala ginapatay, ang Red Cross ginatagaan ligwa nga magbulong ang mga nasamaran sa patag-awayan, kag ang mga POWs (Prisoners of War) wala ginapatay sa gutom kag dapat trataron sing maayo.
Sa kinaradto gani nga pagpati, indi basta matandug ang kaaway nga hari. Sunu pa kay Alexander the Great, isa lang ka hari ang makapatay sang isa man ka hari. “Only a king can slay a king,” siling gani niya.
Gani sa lugar nga tagaan sing padya ang mga soldado nga nagpatay sa hari nga kaaway, iya pa ini ginpamatbatan sila sing silot nga kamatayan.
In other words, kon matratar naton ang kaaway sing may “kabalaka” indi ayhan dapat lang nga mas may “kabalaka” kita sa mga utod naton sa sosyedad, labi na gid kon kabataan, agud indi man sila basta ginapatay lang kag dapat tagaan sing lubos nga kinamatarong sa ila kabuhi?
Ginakasubo gid naton gani nga ang pila ka biktima sang Gyera kontra Droga sang gobyerno nagalakip sang mga menor edad katulad sang 17 anyos nga si Kian Lloyd de los Santos kag ang 5 ka tuig nga si Danica Garcia.
Si Kian nagbato kuno sa mga pulis gani ginpatay gid samtang pwede man seguro namedyosan nga madakop lang kay wala man ini armas, samtang si Danica nangin “collateral damage” naman sang ginpatay ang iya amay nga kaangkas niya sa motorsiklo.
Mga 5,000 na ang napatay – na-neutralize, sa lenggwahe mismo ni sadto PNP chief “Bato” de la Rosa – sa police operations, nga ginkahulugan sang iban sing “ginpatay hungod”. Of course, gin-deny ini sang kapulisan.
Kon i-upod ang pagpatay sa sining mga drug suspects sa vigilantes-style nga pagpatay, katulad sang mga riding-in-tandem, ang napatay sunu sa Children’s Legal Rights and Development Center sang Hulyo 2017 naglab-ut sa 20,000.
***
Apang dapat lang nga imbestigahan ining pagpatay sang mga pulis sa mga drug suspects agud mapihu gid kon “justified” ukon nakasala gid sila sa sining pagpatay.
Wala ugaling sing nadangtan ang mga imbestigasyon tubtub natabo si Kian, sa diin nakita gid sa CCTV ang wala kaluoy nga pagpatay sa iya sang mga pulis samtang nagapakitluoy ini.
Gin-akusar ang mga pulis kag nadutlan gid ining mga pulis. Ini nagsugod na sang mas masigasig nga pag-imbestiga sa mga pulis angot sa ila police operations.
Gin-petition sang mga pamilya sang mga biktima, sa bulig sang Free Legal Assistance Group (FLAG), sa Korte Suprema agud ipagwa ang mga report kag iban pa nga dokumento angot sining police operations.
Nagdaug sila kag ginmando sang Korte Suprema ang pagpagwa sining mga dokumento sang mga police operations nga wala gid paghatag sadto sang kapulisan sa publiko.
Nagpasalamat si Vice President Leni Robredo sa sining mando sang Korte Suprema, kag nagsiling nga kinahanglan gid pagwaon ining mga dokumento agud magwa ang mga datos nga makapaathag sang mga hitabo kag kon bala “justifed” ukon nakasala gid man ang mga pulis.
***
Samtang, ginpamilit man ni Senate Minority Leader Franklin Drilon nga dapat kasuhan anay ang mga yara sa druglist bag-o sila hingadlan sa publiko.
Siling niya nga ang Konstitusyon may ginapatuman kon paano husgaran ang mga suspetsado, labi na gid sa idalom sang “due process” nga nagahatag sing “presumption of innocence” sa akusado kag ind basta pagwaon nga “guilty” nga wala sing nagakaigu nga akusahon sa husgado.
Sa matuod lang, dapat gid man akusahan sila bag-o pagwaon ang ila ngalan sa druglist. Ina agud mapihu gid nga sandig sa ebidensya ang pagsuspetso sa ila. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
