NAGAKAANGAY bala nga salamahon ang tanan nga negosyo kon may isa ka insidente ukon hitabu nga wala sa kontrol sang nagadumala bangud ang hitabu bunga sang emosyon sang tawo?
Makapila na beses na nga may nagluntad nga kinagamo sa mga balay-ilimnan, ilabi na sa distrito sang Mandurriao. Mga lugar nga masami ginadugukan sang mga mahuyugon sa inom-inom kag kadamuan sila mga grupo sang pamatan-on nga nagakinasadya ukon nagapalipas sang oras.
Indi man naton mapunggan kon san-o magsupukar ang kaakig sang isa ka tawo sa iya isig-kapareho. Indi man naton matungkad ang iya emosyon kon ngaa nagbatyag siya sang kaakig ukon nasuya sa iban nga tawo. Maathag man nga kon naka-inom na sang makahulubog nga ilimnon apektado na ang iya pagka-sensitibo sa iya palibot. Kon kaisa, tuhay na ang iya interpretasyon ukon paghangop sa tinaga nga ginabungat ukon hulag sang iya kasubong nga manginginom.
Indi man palareho sang paminsaron ukon balatyagon sang tanan nga naga-inom sa isa balay-ilimnan. May mga propesyunal, may mga indi makapugong sa iya balatyagon, may mga pikon, may mga problema nga ginadala nga apektado sa aktwasyon sang mga tawo sa palibot.
Sa simple nga pulong, indi naton mapaktan kon san-o posible magtuhay ang gamo. Basta may makahulubog nga ilimnon, may posibilidad nga may magsantikanay kag may magsingki-anay.
Kon manduan naton nga daw ginapenahan ang mga negosyante kag daw sila ang may kapaltahan sa mga bagay nga indi nila lubos nga makontrol kag sa sina, ang ila negosyo amo ang apektado, paano sila makanegosyo sing maayo?
Wala ako naga-apin sa ila nga negosyo. Indi ko man na sila kilala. Wala pa gani ako nakalagaw sa ina nga mga lugar kag wala ako nagahandom nga mag-inom sa mga balay-ilimnan tungod naglipas na ang akon panahon sa kaangay sina nga hilikuton.
Malaka man ako mag-inom sang makahulubog nga ilimnon kag indi ko huyog ang mag-uyang sang oras sa ina nga mga lugar.
Luyag ko lang nga hatagan man sila sang patas nga pagtrato kag lantawon ang ila sitwasyon. Indi dapat magdesisyon nga daw kaangay sa isa ka bingit nga nagadesisyon lang nga wala nagahibalo sa ila kahimtangan kag tungod lang nga may nagluntad nga gamo. Ukon, tungod nga may nagluntad nga insidente sa isa ka establisemyento, salamahon sila kag lunsay maga-abaga sa kon ano man ang ihan-os nga penalidad sa ila.
Bisan gani sa mga ilimnan nga para lang sa mga may sarang kag propesyunal, nagaluntad man ang gamo, tungod nga indi ini malikawan apang mahimo lang nga mahagan-hagan.
Batunon naton ang kamatuoran nga ang posibilidad sang pagluntad sang gamo indi malikawan, ilabi na sa mga balay-ilimnan nga ang kadamuan yara na sa impluwensya sang makahulubog nga ilimnon.
Kon sa diin nagluntad ang gamo, dira lang usisaon ukon imbestigaran, tawo ang pasabton kag indi ang baligyaan. Manabat lang ang tag-iya sang sina nga establisemyento kon may mga paglapas siya nga nahimo sa idalom sang ordinansa ukon kasuguan tuhoy sa iya pagnegosyo.
Liwaton ko, kon may pilas sa tuhod, indi dapat nga likupon sang hampol ang bilog nga tiil, gikan sa hita tubtub sa dapa-dapa. Kon diin ang pilas, dira lang dapat ang hampolan sang bulong agud nga mag-ayo.
Kon may gamo sa isa ka pwesto kag mangin apektado ang tanan nga pwesto, indi lang negosyo ang magaagunto kundi lakip man ang mga nagatrabaho sa sina nga establisemyemto.
Sa pagkamatuod lang, kon masami nga may nagaluntad nga gamo sa isa ka balay-ilimnan, mismo ang mga kustomer na ang nagalikaw nga magpadulong dira. Masobra pa ina sa penalidad nga ginahatag sang lokal nga panguluhan tungod sila mismo ang nagatumar sang kapait sang bulong sang ila kapabayaan.
Ina ang rason kon ngaa nagalikaw man ang mga tag-iya sang balay-ilimnan nga mabansagan nga magamo ang ila establisemyemto agud nga indi maglikaw kag mawad-an sila sang mga kustomer.
Gani, kabay pa nga klaro nga patakaran ukon pagsulundan ang ipatuman agud nga mangin patas kag indi maapektuhan ang wala sing labot sa mga gamo nga nagaluntad.
Kabay pa nga desisyon sang indi pikon kag indi bingit ang ipatuman sa mga masunod nga indi mapaktan nga hitabu sa mga balay-ilimnan.
Ang klaro nga patakaran ukon pagsulundan ang makahatag sang paniguro sa mga negosyante sa pagtenir sang ila negosyo. Mas makita nila ang dalagan sang ila negosyo kag kon sa diin sila nga direksyon naga-usoy. Mas makapaganyat pa ini sa iban pa nga negosyante nga magtukod sang kaangay nga negosyo tungod kahibalo sila nga klaro ang patakaran kag wala nagabulu-baylo sa tagsa ka may magluntad nga hitabu. (bertladera@gmail.com/PN)
