BY ROBERTO ‘BERT’ LADERA
LIWAT naman nga nabukaran kag nasambit ang tinaga nga “delicadeza” bangod sa kontrobersya sa ginhiwat nga 100-day countdown to Iloilo Dinagyang 2025 sadtong Biernes, Oktubre 18. Wala ini nakaluwas sa masipat nga mata sang mga maalam nga Ilonggo. Wala man ginpalampas sang mga kritiko.
Kon wala nagtuhaw ang mga kritisismo, kag kon wala sang nagkwestyon, wala ginpagwa ang resignation letter nga napetsahan Oktubre 7, ukon antes ang petsa sang pag-file sang certificate of candidacy.
Ginpaathag nga imbitado sang Iloilo Festivals Foundation Inc.; nga yara man ang presensya sang bise-alkalde nga amo ang naga-akto nga alkalde suno sa kasuguan tungod nga yara sa balay-bululngan ang alkalde. Apang, bisan pa sa sina nga paathag, indi mapanas ang panindugan sang kadamuan nga dapat ang bise alkalde ang naghimo sang mga bagay nga opisyal bilang alkalde sang syudad sang Iloilo.
Indi kinahanglan nga mag-inabogado sa aton punto kag dapat nga may ipagkit kita diri nga salandigan base sa kasuguan tungod nga basta nagbiya ka na sa katungdanan bilang executive assistant ukon bilang gin-appoint sa pwesto, dapat indi ka na mag-akto sang opisyal nga katungdanan tungod indi na ini angay kag malaw-ay na sa panulok sang kadamuan.
Kuntani nangin mahinalungon sa mga gina-akto kag ginabungat tungod nga tuman ka sensitibo kag madamo nga kritisismo ang maaguman, ilabi na nga panahon karon sang eleksyon.
Gamay lang nga likday sa punto, lauman ang pakamalaut. Gamay nga likday sa akto, lauman ang pakamalaut. Tungod nagabantay lang ang mga kritiko sa anuman nga ipahayag ukon mangin hulag sang mga kandidato.
Wala sa kataas sang edukasyon, kadamo sang manggad, ukon sangkad nga popularidad ang pagtuon sang delicadeza. Nagadepende ini sa husto nga pagpanilag kon ano ang angay kag dapat sa isa ka sitwasyon. Kon indi kahibalo, kon indi makasiguro, wala sang malain kon mamangkot sa iban. Kaangay ina sa pagpanglakaton, kon indi ka makatultol, nagapamangkot ka wala ka nagapadayon sa pagtikang sa direksyon nga wala sang kasiguruhan kon sa diin ka makadangat. Mas mayo nga sa mas temprano magpamangkot na agud indi maglayo ang distansya kag masiguro nga husto ang banas nga ginausoy, malikawan ang kapoy, kag uyang sa panahon.
Bisan kabus ka sa manggad ukon kaalam, kon may yara sang pinanilagan mas dayawon ka sang tawo kag hatagan sang respeto. Mas luyag sang tawo ang kahibalo manilag, may maayo nga pagbinatasan, kag nagasunod sa mga patakaran kag kasuguan.
Kabay pa nga maghatag sang leksyon kag makagiya sa tanan ang nagtuhaw nga kontrobersiya agud nga indi na makasambod sa kaangay nga hitabu.
Tandaan naton nga may mas madamo nga maalam, hangkilan, masipat, kag mahugod nga nagalantaw sa sitwasyon. Mas masupog ang mga tawo karon. Madamo sang pamaagi nga masiplatan ang mga sayop kag madali man makakita sang argumento nga angay nga itukod agud nga mapabakod ang ila punto batok sa mga ila ginapakamalaut.
Kon wala kita sang ihibalo sa kasuguan, kon kabus ang aton kaalam ukon manggad, usuyon lang naton ang banas sang husto nga pagpanilag agud nga masumalang naton ang tinaga nga delicadeza.
Ang mga nahubog sa poder kag nagapati nga husto ang tanan nila nga ginahimo indi makakilala sang tinaga nga delicadeza tungod sa ila pamatyag wala sang sala sa ila akto, nagapati sila nga wala sang may mangisog nga makwestyon sa ila.
Tuhay ang panahon. Mas mahuyang ang mga pulitiko sa panahon sang eleksyon. Kaangay ini sang nagahinulo nga kasag nga malum-ok ang alukaba. Magapanumbalik lang ang ila kusog kon nadeklarar na sila nga daug.
Likaw na sa paghatag sang madamo nga pahayag nga indi makabulig sa pagpaathag. Mahibaluan man sang kadamuan kon ang tinaga nagatuyo lang nga magtabon sa sala. Batunon kag akuon ang kasaypanan, maghimo sang paagi kon paano malikawan agud nga indi masulit ang sitwasyon.
Dapat nga magpangunseho sa mga tigulang, sa mga nauna, kag sa mga may eksperyensya agud gilayon nga makilala ang masumalang nga tinaga nga delicadeza.
Indi magsantu ang dayaw nga maalam, may kurso, gradwado sa bantog nga buluhuan kon wala sang pinanilagan, mas malain pa gid kon wala sang delicadeza kag indi makahibalo kon ano ang angay nga akto sa mga okasyon, ilabi na kon yara sa sentro sang mata sang publiko.
Mas ginadayaw ang kapinasahi sang isa ka tinuga nga may delicadeza. (bertladera@gmail.com/PN)
