KON ANO na lang ang luyag naman ipamangkot sa aton sang aton abyan nga si Pedro. Siling niya: “Ngaa daw sa wala lang gamalisya ang doktor nga lalake samtang nagatatap sa wala panapot nga dalaga nga pasyente?”
Ambot sa imo Pedro a! Man, kon suod niya nga himata ukon abyan, natural indi niya mahimo mag-malisya sa pasyente nga ina. Pero kon indi niya ini suod nga himata ukon abyan, basi. Kag ina kon pasugtan niya ang iya dutan-on nga balatyagon sa opposite sex.
In other words, madaug sang pensar sang tawo ang dutan-on nga balatyagon sa opposite sex bisan ano pa nga tentasyon kon luyagon niya. Mind over feelings ang rule, hambalon pa. Ina nga disiplina kabahin sang tinun-an kag mental training sang doktor. Pang-siyensya na lang ang amo nga talan-awon nga indi dapat malisyahan.
Nonetheless, may tion man nga mapukaw ang balatyagon sang tawo sa opposite sex tungod sa madamo nga tentasyon halin sa iya kaugalingon kag sa palibut kon pasugtan sang iyo pensar, nga masami nagakatabo sa mga nagahingurosgan nga mga kabataan tungod indi pa gid nila lubos ma-kontrol ang ila dutan-on nga kaluyag sa opposite sex. Kag sapwan na lang sang ila ginikanan nga gabusong na si inday.
Of course, lain man kon abnormal ang mental kag sexual behaviour sang isa ka tawo.
Kasubong sang may sexual addiction nga ginapasugtan lang ang iya compulsive sex desire pareho sang maniac nga luyag mang-biktima sa wala hinalong-ong ukon wala sing makabulig nga mabiktima niya.
Lakip na diri ang may sakit sing Oedipus complex nga may sexual desire sa iya iloy. Ukon may balatian nga necrophilia nga luyag makig-sex sa patay. Kag kasubong nga sexual aberration.
Amo gid ina bala? siling ni Pedro. Wala na ako nagdugang tugda kay basi maglawig pa ang sugilanon, nga daan makulit si Pedro.
***
Nalipay kita sang ginahimo sang gobyerno sa mga labing kubos (very poor) naton nga mga kautoran, katulad sang 4Ps nga programa para sa ila agud mabuligan mapatapos sang ginikanan ang ila kabataan kag maka-kurso agud makabulig sing maayo sa ila pamilya. Subong man ang libre nga edukasyon kag healthcare sa government hospitals para sa imol.
Nahangpan ini sang mga may ikasarang kag manggaran naton nga mga pumuluyo nga luyag pa gani magbulig agud makahatag sing trabaho sa wala ubra sa ila mga negosyo ukon sa kon ano pa nga mapaubra nila. Lakip na ang dugang nga bulig nila paagi sa mga charity foundation kag NGOs nga nagatatap sa mga street children kag kulang-palad sa nagakalain-lain nila nga private welfare programs.
Ugaling daw wala naton matagaan sing bagay nga atensyon ang aton mga “low income but not poor” tubtub sa “middle class” income, nga samtang may ikasarang sabton ang basic kag essential needs sang pamilya mawagtang naman sa emergency expenses.
Naga-income lang sila kada bulan, sunu sa Philippine Institute for Development Studies (PIDS) report sadtong 2018, sang masunod: Low income but not poor – P10,957 to P21, 954; Lower middle – P21,954 to P43, 828; kag Middle – P43,828 to P76,669, nga kon may savings indi gid makatumbas kon iguon sang emergency katulad sang pagpa-ospital sa pribado nga ospital.
Ejemplo lang sang na-ospital ang isa ka senior citizen nga na-belong sa “lower middle class”.
Naospital ang asawa sing apat ka adlaw sa isa ka pribado nga ospital. Sang maggwa sa ospital, ang ginbayran nila – akomodasyon sa ospital, espesyalista nga mga doktor, kag bulong – nagdangat tanan sa P104,000!
Sa ila income (pension) nga wala pa P20,000 kada bulan, wala na gani sila seguro sang bisan diutay nga savings. Basi may utang pa. Ti paano ini nila mabayaran, nga daan bulag na sa ila ang ila kabataan kag kabulig lang ang upod nila nga gina-suwelduhan pa?
Maayo lang kay may sobra pa sa ila pangabuhi ang ila kabataan nga may kaugalingon na nga mga pamilya. Kon pigado man abe, ano na lang? Ang iban gani ginapalagyuhan na lang nila ang ospital.
***
Tungod sini, kinahanglan seguro nga ma-subsidize sang gobyerno ang mga pribado nga mga ospital agud makabulig sa mga “low income but not poor” tubtub “middle income” nga mga pasyente.
Kag kon pwede, nga makapatindug ang gobyerno, nasyonal ukon mga LGU, sang “economy hospital”para sa ila, nga samtang indi man libre manubo ang pagpanukot.
Katulad bala sa “economy class” sa eroplano kag pagbaligya sang mas barato nga NFA rice./PN
