ISA KA daku nga rason kon ngaa gina-recommend sang mga health authorities ang paggamit sang facemask amo ang paghatag proteksyon sa mga tawo nga asymptomatic kag pre-symptomatic.
Ang asymptomatic isa ka infected sang COVID-19 nga wala nagapakita sing sintoma – katulad sang hilanat, pag-ubo (dry cough), kag pag-pangatsi. Pwede ini sila mahilway sa virus bisan wala sing treatment, ugaling kay ginapatihan sang pila ka siyentipiko nga posible makapanglaton man ini samtang dala nila ang COVID-19 virus tubtub sa mga 19 ka adlaw (on average), sunu sa pagtuon sang Nature, nga isa ka science research journal.
Ang pre-symptomatic infected man sang COVID-19 virus, apang makapakita lang sing mga sintoma sa duha ukon pila pa ka adlaw despues.
Indi ta naman kinahanglan magpakut-pakot kon ang isa ka tawo symptomatic kay mapakita ina dayon sing mga sintoma sang pagka-infected, ukon at least mahaum-haum na naton, kag dapat likawan na dayon.
Sunu sa mga health experts, makasagang ang facemask sang mga droplet nga dala ang COVID-19 virus sa pag-ubo ukon pag-pangatsi kag bisan pa paagi sa mabaskug nga paghambal.
Ugaling, tungod gamay kaayo ang COVID-19 virus, may yara gid nga makalusot pagwa sa facemask sa pag-ubo, pag-pangatsi ukon sa mabaskug nga paghambal, gani ginapanugyan gihapon ang social/physical distancing sa kalayuon nga isa tubtub duha ka metro.
Sang sini lang, ginpatuman naman ang paggamit sang face shield agud maamligan sing mas maayo ang aton mga pumuluyo.
Sunu ko Dr. Eli Perencevich, isa ka infectious disease physician sa University of Iowa, USA ang face shield makadugang sa pagpanubo (reduce) sang transmission sang COVID-19 virus upod sa mga public measures nga ginapatuman na nga daan katulad sang padayon nga testing, contact tracing, social (physical) distancing kag hand hygiene tungod nakatakop ini sang bug-os nga nawong lakip na ang mata.
Sunu naman kay Dr. Sherry Yu, isa ka dermatology resident sa Brigham and Women’s Hospital sa Boston, ang face shield madale ma-resterilize (disinfect) kag limpyuhan sang nagagamit. Indi ini katulad sang facemask nga madale ma-menyar ang kahimtangan kag kinahanglan ma-islan dayon. In fact, sunu pa sa iya, “indefinitely reusable” ining face shield kon wala lang sing mabuka nga parti kag kinahanglan na maislan.
“A simple alcohol wife or rinse with soap and hot water is all it takes for the shields to be contaminant-free again,” siling gani niya.
However, sunu kay Saskia Popscu, isa ka senior infection-prevention specialist sa George Mason University sa Fairfax, Virginia, “I don’t think we can swap them out for facemasks as yet.”
In other words, indi pa pwede ini ibulos sa face mask sa subong mga pagkahimo sini. Ina tungod pwede pa makalusot ang virus sa mga “gap” (lulutsan) sang visor (face shield).
Admitido man sang isa ka Israeli research nga epektibo ini sa mga “ideal conditions” katulad kon may naga-ubo sa imo direkta sa nawong sang face shield.
Apang indi lubos ini makapangamlig sa nagagamit sa iban nga posisyon sa diin ang droplets pwede makaawas sa kilid sang visor, paathag sini.
Gin-ejemplo sini ang isa ka barbero nga nagapangunting sang kustomer, nga nagasaylo-saylo sing posisyon agud mahimo ang iya trabaho sa kustomer.
Sa ina nga kahimtangan, ang ikasarang lang sang face shield sa pagsagang (block) sang droplets mga 45 ka porsyento lang, siling sang Israeli research.
Dugang pa sa karon ang ulihi nga pagtuon nga nagasiling nga ang droplets pwede dalagku kag gagmay (aerosol) ang kadakuon. Ining aerosol makatener sa kahanginan sing madugay gawa bag-o mahulog paidalom, labi na gid kon sa sarado nga lugar.
Sunu man gani sa US National Institute for Occupational Safety and Health sa Morgantown, West Virginia, ang face shield maka-block lang sang mga 96% sang cough droplets nga durudalagku, kag kon maka-block gid man ini sang gagmay nga droplets (aerosol) ina tubtub lang sa 68%.
In other words, indi pa pwede ibulos ang face shield sa facemask sa iya lang kaugalingon.
Apang tungod man sa iya dugang nga bentaha, daku gid ang mabulig ang pagsul-ob sang face shield upod ang face mask agud mas maamligan kita batok sa COVID-19 – nga ginapatuman na naton sa karon sa pungsod./PN
