NAGAKAANGAY lamang nga hatagan sang atensyon agud nga mabuligan ang 42,000 sa kapin 500,000 ka mga estudyante gikan sa kindergarten tubtub sa hayskol nga makalampuwas sa ginatawag nga ‘frustration level’ ukon yadtong halos katunga sang kadamuon sang tinaga nga ginpresentar sa ila ang indi nila makilala. Makabig lamang nga pasado sila kon maka-angkon sila sang iskor nga 85 porsyento sa kadumuon sang tinaga nga ila makilala.
Makabig lamang nga yara na sila sa instructional level kon makalampuwas na sila sa frustration level ukon makabasa na gid sila sang mga tinaga tubtub nga makamatu-mato na sila sa pagbasa ukon yara na sa ‘independent level.’
Natublag ang Iloilo provincial government sa ginbuyagyag sang DepEd-Iloilo tuhoy sa kahimtangan sang mga estudyante rason nga nagapangayo sang datus si Governor Arthur Defensor Jr. Agud nga mahibaluan kon sa diin ini nga bahin sang probinsya kag kon ano ang angay nga pagpasilabot ang pagabuhaton sang kapitolyo agud nga mabuligan sila nga mabatak gikan sa ila kahimtangan.
Una na nga nagpahayag sang iya impresyon si 3rd district Board Member Jason Gonzales nga posible bangud ini sa paggamit sang cellphone sang mga kabataan. Ginasunod sini ang resulta sang mga pagtuon sa luwas sang pungsod nga nagasaad nga posible sa ‘exposure’ sang kabataan sa internet kag sa social media ang kabangdanan nga wala nagbuskad ang ila pinsar sa pagbasa sa mga tinaga bangud ginhungit sila sang bagay nga ila makita sa magamay nga screen.
Bisan pa sa sini nga pagtumod sa nangin kabangdanan sang pagkunol sa ikasangkol sang bata nga magbasa ukon magkilala sa mga tinaga, kinahanglan gid naton nga maghimo sang angay nga pagtuon agud mahibaluan naton kon bala ang mga resulta sa pagpanalawsaw sa luwas ang sibu sa sitwasyon diri sa lokal.
Posible may iban pa nga mga kabangdanan kon ngaa nagkunol ang ila paminsaron sa pagbasa, kon ngaa indi sila maka-isrot ukon makakilala sang mga tinaga, ukon lato-lato ang ila pagbasa ukon indi talunsay.
Sa karon, posibilidad lang ang nabungat ni Board Member Gonzales apang kon may pagtuon kag pagtukib nga himuon mismo sa mga natungdan nga mga estudyante, posible makahimo kita sang mas maathag nga paglantaw sa ila kahimtangan, posible man nga may iban pa nga kabangdanan labaw sa internet, cellphone, ukon social media.
Nagapati ako nga tuhay ang kahimtangan nila sa ila tagsa ka panimalay. Tuhay ang sitwasyon sang mga gintun-an nga mga estudyante sa luwas kaysa diri sa aton sa lokal. Matuod nga pareho lamang nga mga estudyante apang nagapati ako nga mas may impluwensya diri ang panimalay kon sa diin nahamtang ang bata, ang pamilya nga kabahin ang bata, kag ang komunidad kon sa diin nagapangabuhi ang bata.
Masabat lamang ang palaligban kon padalman ang pagtuon, kadtuan ang mga natungdan kag hibaluon ang ila sitwasyon agud nga makahimo sang angay nga interbensyon kag mas epektibo ang paghatag sang solusyon.
Nagapati ako nga ang problema naga-ugat sa panimalay sang tagsa ka estudyante, sa sahi sang ginikanan may yara siya, kag sa sitwasyon sang ila pagpangabuhi.
Nagakaangay na nga hibaluon ang mga sugilanon sa likod sang numero nga 42,000. Ang numero makatulublag apang basi mas makatulublag ang istorya sa likod sini. Mas labaw ang tawo kaysa sa numero bangud sila ang nagaagunto. (bertladera@gmail.com/PN)
